Doorzonwoning het museum in: 'Rijtjeshuis is het icoon van de wederopbouw'
Het toilet rechts in de gang, een trap met een onhandige bocht naar boven en links de deur naar de woonkamer die aan beide kanten grote ramen heeft. De typisch Nederlandse doorzonwoning heeft een plekje gekregen in het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem. Maar wat maakt dit 'standaard rijtjeshuis' zo bijzonder?
De kans is groot dat je ooit (of op dit moment) in een doorzonwoning hebt gewoond. Er zijn er tussen 1955 en 1975 ongeveer 1,4 miljoen van gebouwd. Omdat dit rijtjeshuis zo bij ons land hoort, heeft het Nederlands Openluchtmuseum een straat met zes doorzonwoningen gebouwd. "Bij architectuur denken we vaak aan bijzondere of opvallende gebouwen. Maar het Openluchtmuseum laat de geschiedenis van het dagelijks leven zien en daar hoort de doorzonwoning bij", zegt conservator Tim Smeets tegen Editie NL.
"Het alledaagse is net zo belangrijk om te koesteren dan het bijzondere." De doorzonwoning heeft volgens Smeets lang een imagoprobleem gehad. Het werd gezien als een saai rijtjeshuis. "Wij proberen dat stigma te doorbreken want de doorzonwoning is het icoon van de wederopbouw. Na de oorlog was het voor veel mensen de eerste keer dat ze zelf moderne gemakken zoals een wc of stromend water kregen." Er was een enorme woningnood in Nederland, toen is de doorzonwoning ontstaan. "Deze woningen werden in rijen gebouwd: snel en goedkoop. Door het snelle bouwproces waren ze technisch niet altijd optimaal."
Er zijn sindsdien zo'n 1,4 miljoen rijtjeswoningen gebouwd. De naam doorzonwoning ontstond in de volksmond omdat -door de grote ramen- de zon door de woning kon schijnen. "Het is een briljant ontwerp. De woonkamer is de parel van de doorzonwoning met ramen aan de voor een achterkant waardoor de zon de woning in kan schijnen. In de jaren '70 ontstond er kritiek op de woning vanwege het gebrek aan privacy maar daar werd na de oorlog niet zoveel over nagedacht."
Smalle woning
De typerende ramen van de doorzonwoning hadden volgens architect Dingeman Deijs een andere functie. "Deze woningen zijn vaak smal, om toch voldoende lichtin de woning te krijgen zijn er grote ramen aan de voor- en achterkant gemaakt. Het is een seriematig gebouwd woningtype, vaak met een betonnen constructie. Door het naast elkaar zetten van wanden, met vloeren ertussen, konden de woningen snel worden gebouwd. Veel wijken in Nederland zijn op deze manier ontstaan."
De doorzonwoning is voor veel mensen die een tuin en 2 á 3 slaapkamers willen tegenwoordig een realistische optie. "Veel mensen dromen van een vrijstaand huis maar dat is meestal niet betaalbaar. Een doorzonwoning is wat veel mensen prettig vinden." Daarom worden ze nog steeds gebouwd. "Al vind ik het wel jammer dat het woningtype in de loop der jaren zo weinig veranderd is. Hierdoor is er weinig variatie voor verschillende gezinssamenstellingen. Het zou interessant zijn om variaties te bedenken voor singles of samengestelde gezinnen bijvoorbeeld."