Rotterdamse haven moet 'radicaal' op de schop vanwege energietransitie
De Rotterdamse haven zal als gevolg van de energietransitie 'radicaal' moeten veranderen. Niet-fossiele grondstoffen en energiebronnen, alsook zeldzame materialen, moeten de basis worden voor de producten die in de haven worden gemaakt. Dit is nodig voor een samenleving waarin straks geen CO2 meer wordt uitgestoten
Dat blijkt uit een inventarisatie van onderzoeksinstituut DRIFT, 'The raw material transition for the Port of Rotterdam'. Het rapport is opgesteld in opdracht van de haven zelf.
Streven naar circulaire economie
Omdat er naar verwachting steeds minder fossiele brandstoffen worden gebruikt, en de CO2-uitstoot uiteindelijk naar nul moet, zullen andere energiebronnen en grondstoffen nodig zijn. Alom wordt ervan uitgegaan dat Europa zelf onvoldoende grondstoffen heeft of kan importeren.
Daarom wordt gestreefd naar een circulaire economie, waarbij er bijna geen afval meer is, en grondstoffen steeds opnieuw worden gebruikt. Een enorme uitdaging, ook voor de haven. "Wij verspillen nu nog 90 procent van onze grondstoffen en de circulaire economie vormt wereldwijd nog maar 7 procent van de reële economie", zegt onderzoeker Jan Rotmans van DRIFT.
Op dit moment heeft 80 tot 90 procent van de Rotterdamse havenactiviteiten nog altijd een link met de fossiele bronnen aardolie, gas of steenkool, schat Rotmans. Die worden niet alleen als energiebron gebruikt, maar ook als grondstof.
"Kun je nagaan hoe groot de slag is die ze moeten maken", zegt onderzoeker Rotmans. Er zijn volgens hem al best veel duurzame projecten in de haven, zoals het gebruik van restwarmte, biobrandstoffen, groene waterstof en windmolens, maar opgeteld gaat het nog altijd om een bescheiden percentage. Dat moet snel gaan groeien de komende jaren.
Zoveel mogelijk hergebruik
Daarna komt een nog grotere opgave: grondstoffen zoveel mogelijk te gaan hergebruiken. "De energietransitie begint vorm te krijgen, en nu is het zaak de grondstoffentransitie handen en voeten te geven", zegt Boudewijn Siemons, topman van het Rotterdamse havenbedrijf, in reactie op het nieuwe rapport.
Op dit moment worden in Rotterdam bioraffinaderijen gebouwd, die biologische grondstoffen en restproducten gebruiken. "Hier verder invulling aan geven en opschalen is noodzakelijk", aldus Siemons.
De overgang naar andere duurzame grondstoffen is een voorwaarde voor het slagen van de energietransitie én voor de toekomst van de Rotterdamse haven, stelt het rapport. Een paar ontwikkelingen zijn daarbij volgens de onderzoekers belangrijk.
Zoals de toenemende vraag naar elektriciteit. "De energietransitie vereist elektrificatie van veel processen en de installatie van enorme aantallen zonnepanelen, windturbines en batterijen, maar ook nieuwe infrastructuur", aldus het rapport. Hier zijn veel grondstoffen voor nodig, waarvan een aantal schaars is. De capaciteit om grondstoffen circulair te maken, is er op dit moment nog onvoldoende.
Internationale handel is kwetsbaar
Ook de geopolitieke situatie is iets waar de haven volgens het rapport volop mee te maken heeft: "De afgelopen drie jaar hebben de Covid-pandemie en de oorlog in Oekraïne de kwetsbaarheid aangetoond van de internationale handel."
De grootste haven van Europa ziet zich dan ook gesteld voor een flinke uitdaging, in een snel veranderende wereld. Het is overigens niet voor het eerst dat de haven zelf ook aangeeft dat er veel moet gebeuren.
In 2007 verbond de haven zich al aan het Rotterdam Climate Initiative, dat als doel had de CO2-uitstoot in 2025 met 50 procent te verminderen ten opzichte van het niveau in 1990. Inmiddels is die doelstelling opgeschoven naar 55 procent reductie in 2030. Ook projecten om CO2 onder de zeebodem op te slaan, kwamen tot nu toe niet goed van de grond.
Toch lijkt er nu iets te veranderen. Binnen enkele weken gaat de schop in de grond voor Porthos, het project waarbij CO2 van de industrie in de Rotterdamse haven wordt getransporteerd en opgeslagen in lege gasvelden onder de Noordzee.
CO2-uitstoot moet omlaag
Maar de hoeveelheid CO2 die daarmee weggevangen wordt, bedraagt ongeveer 10 procent van de totale uitstoot van de Rotterdamse haven, zegt Rotmans. Dus ook op andere vlakken blijft er nog genoeg te doen, zoals sluiting van de kolencentrales. Dat scheelt 25 procent van de CO2-uitstoot. Ook zal de haven veel meer ruimte nodig hebben om alle rest- en afvalstromen te verwerken, vermoedt hij.
"Dat vraagt om scherpe keuzes voor de toekomst. Wat ga je afbouwen, en waar stop je uiteindelijk mee? En wat gaat doorbreken en bouw je verder op?"
De Rotterdamse haven heeft méér migranten nodig, zei topman Boudewijn Siemons eerder tegen RTL Z: