Zo is het om autisme te hebben in een relatie: wil hij nou wel of geen zoen?
Een opmerking te letterlijk nemen, moeilijk met veranderingen kunnen omgaan of het lastig vinden een gesprek op gang te houden: als je autisme hebt, verloopt het sociale contact minder soepel dan normaal. En in een relatie kan dat al helemaal lastig zijn.
Judith Kreijne is datingcoach en begeleidt onder anderen mensen met autisme tijdens het daten. "Voor mensen zonder autisme is daten al best ingewikkeld, maar als je autisme hebt is dat nog veel lastiger", zegt zij. "Voor hen is het lastig om je in anderen in te leven en om bijvoorbeeld dubbelzinnige taal te begrijpen."
Als voorbeeld noemt Kreijne dat mensen met autisme sarcastische opmerkingen vaak niet begrijpen. "Dan zegt iemand bijvoorbeeld: dat vind ik echt heel leuk, maar bedoelt hij: daar vind ik niks aan. Als je geen autisme hebt, kun je dat opmaken uit de intonatie. Maar als je alleen naar de woorden luistert, begrijp je zo'n zin al snel verkeerd."
Veel praten
Dat is herkenbaar voor Oscar Wouterse (28), coördinator van AutiRoze: een organisatie voor mensen die autistisch zijn én lesbisch, biseksueel, homoseksueel of transgender. Zelf heeft hij ook autisme en is hij sinds 7,5 jaar samen met zijn vriend. "Normale mensen halen veel informatie uit non-verbale communicatie, voor mij is het belangrijk om veel te praten."
Oscar en zijn vriend nemen na een werkdag daarom vaak een halfuur de tijd om de dag door te nemen. "Mijn vriend moet de tijd nemen om uit te leggen hoe hij zich voelt, hoe stom hij dat ook soms vindt. Als hij ergens boos over is, moet hij de moeite nemen te vertellen waarom dat is. Hij moet letterlijk zeggen: dit is er gebeurd en ik voel er deze emotie bij. Want anders is het lastig voor mij om te bevatten."
Concreet
Als je een relatie hebt met iemand met autisme, moet je zaken heel concreet maken, zegt ook Kreijne, die onder meer datingcoach is in het tv-programma The Dateables. "Als je bijvoorbeeld zegt: ik vind het vervelend dat je nooit helpt in het huishouden, je zou eens vaker moeten stofzuigen. Dan gaat iemand met autisme bijvoorbeeld elke dag stofzuigen. Ook als de keuken een enorme rotzooi is en de vloer niet."
Kreijne neemt vaak stap voor stap de afspraakjes door als ze iemand met autisme begeleidt tijdens het daten. "Dan leg ik uit welke vragen wel gepast zijn om tijdens een eerste date te stellen en welke niet. Je kunt bijvoorbeeld vragen wat voor hobby's iemand heeft, of wat voor werk. Maar met een vraag als: wil je met me naar bed?, kun je beter wachten." Om te voorkomen dat er een lijst met vragen wordt afgewerkt, oefent Kreijne ook met het doorvragen. "Doorvragen is improviseren. Want een vervolgvraag kun je pas bedenken nadat het antwoord is gegeven."
Wel of geen zoen?
Vaak vragen mensen met autisme aan Kreijne ook dingen als: zoen je nou wel of niet op de eerste date? Maar zo'n vraag beantwoorden, is het hartstikke ingewikkeld, zegt de datingcoach. "Dat heeft met allerlei subtiele signalen te maken en die zijn voor mensen met autisme moeilijk te lezen. Vaak adviseer ik daarom om het gewoon te vragen. Veel mensen vinden dat fijner, dan dat ze ongewild of onverwachts een zoen krijgen."
Oscar had voordat hij zijn huidige vriend ontmoette al vier relaties gehad en behoorlijk wat dates achter de rug. "Ik vond het altijd lastig om te daten", zegt hij. "Sociaal omgaan met mensen is al ingewikkeld en als het dan ook nog in een romantische vorm moet, komt er al helemaal veel bij kijken. Het is veel proberen en elke keer leren van je fouten."
Onbegrip
7,5 jaar geleden ontmoette Oscar zijn vriend via internet. "Ik had kort met hem gesproken en het klikte wel. We spraken af en dat was bijzonder gezellig. Ik dacht vrij snel: dit is iemand met wie ik wel verder wil. Ik heb 'm drie à vier keer gevraagd of hij mijn vriend wilde zijn en uiteindelijk zei hij ja."
In het begin was er sprake van veel onbegrip, vertelt Oscar. "We hebben veel gepraat en mijn begeleiders hebben ook het een en ander aan mijn vriend uitgelegd. Als er bijvoorbeeld iets verandert, heb ik tijd nodig om te schakelen. In het begin begreep mijn vriend dat niet en gaf hij me die tijd niet. We zouden bijvoorbeeld eens naar een kroeg gaan en toen die gesloten bleek, kon ik dat niet goed hebben. Mijn vriend had zoiets van: wat doe je nou moeilijk, waardoor bij mij de paniek uitbrak."
Geven en nemen
"In een relatie is het geven en nemen", zegt Oscar, "maar als je met iemand met autisme bent, is het vooral geven. Je krijgt nooit hetzelfde terug als van iemand die geen autisme heeft. Mensen met autisme vinden intiem contact vaak lastig. Een knuffel kan dan al een romantisch gebaar zijn. En ik heb bijvoorbeeld veel moeite met het huishouden. Op Valentijnsdag heb ik daarom samen met mijn begeleider het huis schoongemaakt. Dat is voor mijn vriend een geschenk dat extra veel betekent, omdat hij weet dat ik dat moeilijk vind."
Als tip voor mensen die een relatie hebben met iemand met autisme zegt Kreijne: "Zorg dat je begrijpt hoe het werkt daarboven en maak dingen concreet. En, ook heel belangrijk: zeg wat je doet en doe wat je zegt. Houd je dus aan je afspraken, voor mensen met autisme is het heel belangrijk dat ze weten waar ze aan toe zijn."
Mensen met autisme onderzoeken uren aan bewakingsbeelden: 'Wij kunnen ons erop concentreren'
"Mensen met autisme hebben veel talent en kunnen ergens honderd procent voor gaan." En dat bewijst het speciale team van de politie Den Haag.
Meer op rtlnieuws.nl: