Fatale aanrijdingen door hoogbejaarden: zijn ze écht een gevaar op de weg?

De moeder van Joëlle, Annerieke Kwintenberg (33), vertelde aan RTL Nieuws hoe Joëlle samen met haar twee buurmeisjes elke dag over dat ene zebrapad naar school liep. Tot de dag dat het misging.

De ouders van de 6-jarige Joëlle zijn niet boos op de man die hun dochter doodreed. Hij hoeft van hen ook niet te worden gestraft. Wel vinden ze dat hij nooit meer zou mogen rijden. Via Facebook kwamen veel reacties op het verhaal. Dat waren vooral steunbetuigingen, maar ook lotgenoten deelden hun ervaringen met ouderen die ongelukken veroorzaakten.

Op stoep doodgereden

Een van hen was Joke Wiesemann (64). Haar zoon Marvin (42) werd in 2017 ook aangereden door een hoogbejaarde man. "Marvin liet op de stoep zijn hondje Prince uit toen hij werd aangereden door een 89-jarige bestuurder", vertelt ze tegen RTL Nieuws. Na het verkeersongeluk lag Marvin drie dagen in coma." Op Moederdag overleed hij. De man die hem aanreed, was op slag dood.

Strengere controles

De familie van de bejaarde man die Marvin aanreed, had aan de politie verteld dat hij een gevaar op de weg was. "Maar die ouwe knakker was te koppig om naar zijn familie te luisteren." Joke begon een online petitie. Ze wil dat er strengere controles komen voor senioren in het verkeer. "Autorijden is soms gewoon niet meer veilig. Nu is het de eigen verantwoording of iemand nog de weg op gaat. Wat de familie of de huisarts ook adviseert. Dat moet echt anders."

Joke wil dat de huidige keuring van het CBR niet elke vijf jaar, zoals nu het geval is, maar elke twee jaar gebeurt. En dat de minister maatregelen neemt. "Ik wil ouderen niet hun vrijheid afnemen, ik wil alleen dat 75-plussers vaker getest worden op hun gezondheid. Vooral hun reactievermogen, want daar wordt nu helemaal niet naar gekeken."

Regels voor autorijden voor ouderen

• Mensen vanaf 75 jaar moeten zich bij verlenging van hun rijbewijs laten keuren door een arts.
• Als die keuring goed verloopt, wordt het rijbewijs met vijf jaar verlengd.
• Als iemand een progressieve aandoening heeft, dus een chronische ziekte die steeds erger wordt (zoals diabetes of alzheimer), dan wordt het rijbewijs voor een kortere periode dan vijf jaar verlengd, zo legt een woordvoerster van het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) uit.

'Er slippen te veel hoogbejaarden doorheen'

Verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen wil net als Joke dat de keuring bij het CBR wordt aangepast. "Het zou frequenter moeten zijn, nu slippen er te veel hoogbejaarden doorheen die eigenlijk niet meer zouden moeten rijden. Bij de test ontstaat er totaal geen beeld hoe iemand reageert in het verkeer. Er zou even meegereden moeten worden om te kijken of iemand nog geschikt is."

Ook adviseert Tertoolen een betere afstemming met de huisarts, al weet hij dat het ouderen dan afschrikt ziektes te melden. Dat is ook een van de redenen dat Veilig Verkeer Nederland juist niet wil dat het CBR hun keuringsbeleid aanpast. Woordvoerder José de Jong: "We vinden het de eigen verantwoordelijkheid van de bestuurder om in te schatten of ze wil of niet kunnen rijden. Als er een chronische ziekte wordt geconstateerd, volgt er sneller een keuring bij het CBR. Daarnaast bieden wij opfriscursussen aan en praktijklessen, voor ouderen die hun kennis bijgespijkerd willen hebben."

Ouderen lopen vaker risico

Maar, zijn oudere chauffeurs echt vaker de veroorzaker van ongelukken? Dat is niet bekend. Uit onderzoek blijkt wel dat ouderen eerder het slachtoffer zijn, soms ook van hun eigen rijgedrag. "Als je de cijfers bekijkt, dan zie je dat ouderen inderdaad vaker betrokken zijn bij een dodelijk ongeval. Maar dit komt vooral door hun eigen lichamelijke kwetsbaarheid", zegt Ragnhild Davidse van SWOV, het nationaal wetenschappelijk instituut voor verkeersveiligheidsonderzoek.

Ouderen hebben minder spierkracht en broze botten. "Bij een ongeluk is de kans op inwendige bloedingen groter." Waar senioren het meeste moeite mee hebben, is linksaf slaan en invoegen op de snelweg. "Dan komt veel samen: heb je voorrang? Komt er een auto van links? Kan ik er nog voorlangs? Er kan verkeer komen van de andere kant, je moet schakelen en sturen tegelijkertijd in een korte tijd. Voor iedereen zijn dat de lastigste verkeerssituaties. Door bijvoorbeeld een tragere reactiesnelheid, zitten ouderen hier sneller aan hun kunnen."

Meer gevaar voor zichzelf

Dat ouderen niet altijd even snel zijn in het verkeer, wil niet zeggen dat ze automatisch ook vaker veroorzaker van ongelukken zijn. Ze zijn ook vaak voorzichtiger omdat ze minder hard en minder in het donker rijden. Ook kan in hun voordeel werken dat ze ruime rij-ervaring hebben. Verder laten ze vaak de auto staan als het slecht weer is en rijden ze buiten de spits. Ze rijden ook meestal in een bekende omgeving.

Of ouderen minder goed kunnen rijden, is lastig te onderzoeken. "Een verkeersongeval is vaak een combinatie van factoren. Iemand van 40 jaar kan even niet opletten en iemand van 80 jaar ook. Uit onderzoek naar reactiesnelheid blijkt dat reactiesnelheid niet altijd afhankelijk is van leeftijd; iemand van 50 jaar kan langzamer reageren dan iemand van 75 jaar."

Dus senioren zijn niet per se een gevaar op de weg? "Ze zijn meer een gevaar voor zichzelf dan een gevaar voor anderen", concludeert Davidse.