'Zes vuilniszakken vol met kip in de kliko, elk uur opnieuw'
Je bestelt een kipburger, knippert met je ogen, en je krijgt 'm zo, hupsakee, op je dienblad geschoven. Doodnormale praktijk in fastfoodrestaurants. Wel zo prettig, toch? Je hebt trek en wilt eten - en rap een beetje. Maar het heeft ook een keerzijde: in sommige ketens verdwijnen zes zakken vlees in de prullenbak, per uur. "Dat vind ik niet normaal."
Iedere dag wordt er bij restaurants als McDonald's, KFC en Burger King keihard gewerkt om razendsnel kipnuggets en hamburgers te serveren. Jongeren hebben hier vaak hun eerste bijbaantje, je kunt er al op je 15de aan de slag.
Eén zo'n jongere is Jeroen (echte naam bekend bij de redactie). Hij werkt voor KFC: Kentucky Fried Chicken. Een fastfoodketen met meer dan 60 restaurants in Nederland en ongeveer 2200 medewerkers.
'Elke dag een paar containers vol'
Jeroen neemt contact op met RTL Nieuws omdat hij enigszins ontdaan is van wat hij bij KFC ziet gebeuren. "Ik ben geschrokken van hoeveel eten er weg wordt gegooid", schrijft hij. "Letterlijk zes vuilniszakken met kip per uur. Als het niet meer is. Elke dag een paar containers vol."
Een gefrituurde kip mag een medewerker anderhalf uur bewaren in een warmhoudkast. Die moet volgens Jeroen 'elk moment van de dag' vol staan. De 'oude' kip gaat eruit, de nieuwe erin.
Hoe zit dit? Trix van der Vleuten, hoofd marketing bij KFC, legt uit: "We werken met verse kip. Die wordt bereid en bewaard in warmhoudkabinetten. In bepaalde rush-uren, zoals rond lunchtijd, moeten er dingen klaarliggen."
'Klant wil in 2,5 minuut een burger'
Doe je dat niet, dan moet een klant 25 minuten wachten. "Zo lang duurt het om een Chicken on the Bone te maken. Als je klant denkt: ik wil in 2,5 minuut een burger, dan moet je werken met een warmhoudkabinet."
Maar, er worden nu kippen geslacht om vervolgens weg te gooien, stelt Jeroen. "Dat vind ik niet normaal."
'Verschrikkelijk'
"Als ik dat hoor, denk ik natuurlijk: wat verschrikkelijk", zegt Toine Timmermans. Hij is programmamanager duurzame voedselketens en als ingenieur verbonden aan de Wageningen Universiteit. Al decennia houdt hij zich bezig met het thema voedselverspilling.
Hij is ook woordvoerder van de stichting Samen Tegen Voedselverspilling. Organisaties, overheid en kennisinstellingen gaan via deze stichting voedselverspilling tegen: van supermarkt Albert Heijn tot HelloFresh - het bedrijf achter de maaltijdboxen.
Zes zakken kip per uur in de kliko. Kan dat kloppen? Timmermans krijgt ook weleens dit soort signalen over fastfoodketens, zegt hij. "Ik geloof het zo. De meeste restaurants zijn helemaal niet bezig met het thema voedselverspilling. Als een bedrijf geen duidelijk beleid heeft, dan krijg je dit soort taferelen."
Ook andere medewerkers laten aan RTL Nieuws weten dat ze vinden dat er wel érg veel wordt weggegooid. Wel wat minder vuilniszakken dan Jeroen noemt. Saskia (niet haar echte naam) werkt bij een andere KFC. Zij laat weten: "Vorige week hadden we acht platen kip over. Dat is echt héél veel. Dan praat je over 100 tot 120 stukken. Soms ben ik wel brutaal, dan vraag ik of ik het mee mag nemen. Dat mag vaak niet."
Laatst mocht dat wel. "Ik heb een deel aan mijn buurvrouw gegeven. Ja, het ging toen om vier bakken met 50 stukken. Ik krijg er niet eens twee op. Die buurvrouw heeft het financieel wat minder. Ze wonen met z'n zevenen, die gaan nooit naar KFC, daar hebben ze het geld niet voor."
Openheid is belangrijk
Voedselverspillingsexpert Timmermans heeft al heel wat bedrijven langs zien komen. Dat zijn dan bedrijven die écht wat willen doen tegen al die voedselverspilling. Vooral supermarkten zijn de laatste jaren opener geworden.
Die openheid is belangrijk, want dan kunnen deskundigen advies op maat aanbieden. "We hebben nu zoveel informatie dat we een veel beter beeld hebben van hoeveel supermarkten gemiddeld verspillen. Als er dan een supermarkt afwijkt van de norm, kan die gemotiveerd raken om het beter te doen. Die willen niet achterblijven."
Fastfoodrestaurants zijn een stuk minder open. "Het lastige van dit soort ketens is dat die allemaal een hoofdkantoor in Amerika hebben."
Positieve uitzondering
McDonald's is dan weer een positieve uitzondering. Drie jaar geleden had Timmermans een gesprek met Manu Steijaert, destijds managing director. "Van het één kwam het ander", zegt Timmermans. "McDonald's verspilt nu 2000 ton per jaar minder. Dat tikt behoorlijk aan."
Een woordvoerder van McDonald's heeft het over 20 procent beperking per restaurant. Ze legt uit dat een deel van het gerecht nu pas bij de bestelling wordt bereid. De burger ligt klaar, maar het broodje, de augurken en de uien en de tomaten komen pas later. Bij de bestelling dus. Er zijn meer verbeteringen doorgevoerd. "We kunnen nu ook van hetzelfde stukje kip meerdere producten maken."
De fastfoodketen heeft wel het hele proces om moeten gooien. Keukens zijn verbouwd. Tienduizenden euro's geïnvesteerd. Maar McDonald's heeft de kosten ruim terugverdiend, zegt Timmermans.
Hoe zit dit nu bij andere fastfoodketens? "KFC doet niets aan preventie van voedselverspilling", zegt een woordvoerder van voedselwaakhond Foodwatch stellig. Ze doen wel wat anders: ze doneren een deel van het voedsel dat overblijft aan gaarkeukens: Harvest Food Donation heet dat programma. Volgens Foodwatch lost dat verspilling en armoede niet op. "Het is een excuus om niets aan de structurele problemen te doen."
De woordvoerder van Foodwatch vraagt zich bovendien af: als het voedsel wel goed en veilig genoeg is voor mensen in armoede, zou het toch ook goed genoeg moeten zijn voor alle klanten?
'We zijn er wel mee bezig'
Trix van der Vleuten, hoofd marketing bij KFC, bestrijdt het beeld dat er niks gedaan wordt. "Wij zijn zeker wel bezig met het onderwerp voedselverspilling. Uit onderzoek in het Verenigd Koninkrijk blijkt dat wij 2,5 procent van de bereide kip weggooien. In normale restaurants is dat 18 procent."
"Dat is ook zo", reageert Timmermans van de stichting Samen Tegen Voedselverspilling: "Maar zij zijn wel een maatje groter, hè? 2,5 procent is ongelooflijk veel kilo's - en het is ook nog eens vlees. Het is ook waar je graag mee vergeleken wil worden. Met de McDonald's? Met de IKEA? Of met het het restaurant om de hoek?"
Het draait om de eigen verantwoordelijkheid, zegt Timmermans. "Ze hebben een voorbeeldfunctie. De McDonald's zat onder de 2 procent verspilling, maar heeft het percentage nog meer naar beneden weten te krijgen. Dat zijn stappen waarvan je zegt: wauw, dat zijn grote hoeveelheden."
'Wie van KFC kan ik uitnodigen?'
Timmermans werkt alleen met mensen die écht gemotiveerd zijn. Hij vraagt zich wel af: "Wie gaat hierover binnen KFC? Wie kan ik van KFC uitnodigen om uit te leggen dat dit totaal onnodig is?"
Het heeft altijd te maken met 'commitment', benadrukt hij. "Van de top tot de medewerker. Ze moeten dit echt willen. Wat is de norm? Wat is normaal? Wij zeggen: als er geen commitment van de baas is, hoeven we er niet aan te beginnen."
Toewijding dus. Als Trix van der Vleuten van KFC te horen krijgt dat ze welkom is om te praten over voedselverspilling, zegt ze: "Ik neem de uitnodiging graag aan."