Nog amper Black Lives Matter in je tijdlijn? 'Stilte voor de storm'

Toen Perle Miangue (29) in 2018 op een novembermiddag Eindhoven binnenreed, had ze nog geen idee dat de Nederlandse antiracismebeweging zo'n grote rol in haar leven zou gaan spelen. Miangue had net haar zoontje afgezet en hoorde verderop wat lawaai. Ze ging kijken en zag een groep mannen een 19-jarig meisje uitschelden en belagen. "Als moeder en zus voelde ik dat ik dat 19-jarige meisje moest helpen."

Miljoenen keren bekeken

Miangue ging tussen de twee groepen in staan en werd al snel opgemerkt door het pro-piet kamp. Verschillende mannen vormden zich om haar heen, duwden, intimideerden en maakten racistische opmerkingen. Het werd allemaal gefilmd door Vice en online gezet.

Het filmpje werd miljoenen keren bekeken en maakte van haar een bekend gezicht. Pas toen haar telefoon ontplofte met berichten snapte ze de impact. Het was haar eerste demonstratie ooit, maar de antiracismestrijd liet haar niet meer los.

Twee jaar later zag ze met een demonstratie op de Dam een nieuwe energie ontstaan in de beweging waar ze sinds die ene dag in Eindhoven deel van uitmaakt. Afgelopen juni gingen in totaal zo'n 60.000 mensen de straat op in Nederland om te protesteren tegen politiegeweld en systemisch racisme. In navolging van de demonstraties in de Verenigde Staten na de dood van George Floyd werd er van Leeuwarden tot aan Maastricht gedemonstreerd.

Op sociale media werden profielfoto's veranderd in zwarte tegels en je ontkwam niet aan alle Black Lives Matter-content die gedeeld werd, maar inmiddels is de aandacht online en in de media een stuk minder. Maar dat is niet erg, zegt antiracisme-activist Jerry Afriyie. "We proberen gebruik te maken van de momenten dat het op de voorgrond is."

Van 2 naar 60.000 demonstranten

Afriyie maakt zich al jaren hard voor dit onderwerp, de aandacht en hoge opkomst geven hem hoop. "In 2011 stonden we met z'n tweeën bij een Sinterklaasintocht te demonstreren, nu zijn er 60.000 mensen de straat op gegaan. Dat laat zien dat het besef dat Nederland een institutioneel racismeprobleem heeft, groeit." 

Afriyie refereert aan de intocht van 2011 in Dordrecht waar hij samen met Quinsy Gario de antiracismebeweging bij een groot aantal Nederlanders onder de aandacht bracht.

Gelegenheidsactivisten

Hij vindt het dan ook niet erg dat de online 'gelegenheidsactivisten', zoals Afriyie ze noemt, nu weer stil zijn. "Ik ben juist heel tevreden over afgelopen juni. Mensen gingen massaal de straat op, wat laat zien dat de slachtoffers van racisme serieus genomen worden. Daarnaast was een derde van de demonstranten jong, mensen onder de 25 jaar, én kwamen heel veel verschillende Nederlanders bij elkaar om te demonstreren, ongeacht kleur en achtergrond. Dat stemt hoopvol."

Inmiddels is het een stuk stiller rondom het onderwerp, maar dat betekent niet dat er achter de schermen niets gebeurt. Sterker nog, zegt Afriyie, er wordt harder gewerkt dan ooit. "Als je 60.000 mensen de straat op ziet gaan, voel je een extra verantwoordelijkheid. Die mensen hebben laten zien dat ze het belangrijk vinden wat we doen. En wij moeten nu die vervolgstappen nemen."

Miangue is geboren in Congo en woont al sinds ze een klein meisje is in Nederland. Racisme heeft ze in haar leven vaak genoeg meegemaakt, maar het gedrag van de hooligans op die dag bijna twee jaar geleden was tóch een openbaring. "Het was de eerste keer dan het zo heftig was in mijn eigen stad", zegt ze met een onvervalst Brabants accent.

"Ik ben daarna nog een keer aangevallen door een man die vond dat ik 'een kankerzwarte ben die tegen zwarte piet is'. Die agressie, onder het mom van 'het is voor de kinderen', dat komt van de volwassenen die die kinderen opvoeden."

"Ik kan begrijpen dat mensen denken dat het nu ingezakt is, maar we zijn juist heel hard aan het werk", zegt Miangue. "Er komen exposities, boeken, manifestaties en andere projecten aan. Je hebt effe stilte na de storm, waarin we bij elkaar komen en bespreken wat we bereikt hebben en wat beter kan. Dan kijken we hoe we vanuit dat punt verder kunnen."

'Problemen aangekaart'

Volgens haar is de grootste les voor veel Nederlanders dat er écht iets aan de hand is. "Veel mensen zeggen 'ik wist niet dat het zo'n ding is, maar het is wel zo'n ding." Volgens haar zijn de problemen aangekaart en is het nu tijd om ze aan te pakken. "Niet alleen vanuit burgers, maar ook vanuit de overheid. Wij staan hier met zijn allen, nu zie je dat het probleem er is." Miangue wil vooral voor haar kinderen zorgen dat Nederland er straks anders uitziet.

"Mijn kind is ook een Hollander. Hij is hier geboren, gaat hier naar school en gaat hier misschien ooit trouwen. Het idee dat hij in 2040 nog moet vechten hiervoor…" Volgens haar is er werk aan de winkel, maar Miangue ziet de toekomst ook hoopvol in. Ze merkt dat de boodschap van anti-racisme steeds breder wordt opgepikt. "Het is niet zwart versus wit, maar een eenheid. Het is niet alleen een zwart probleem, maar een probleem van ons allemaal."

'Stilte voor de storm'

Ook Jerry Afriyie heeft het gevoel dat het de goede kant op gaat in Nederland, zegt hij. "Het is net als met het opruimen van een huis. Als iemand halverwege komt kijken, zegt die: het was van tevoren beter dan nu. Maar als je doorzet, heb je op het eind een splinternieuw huis. Daarmee bedoel ik: het lijkt misschien messy en polariserend, maar het is verre van. We zijn juist heel goed op weg naar waar we moeten zijn, maar er moet nog veel gebeuren."

Want Nederland heeft een racismeprobleem, zegt hij. "Als we dat zeggen, zien mensen dat als een aanval op zichzelf." Maar dat is het niet, benadrukt Afriyie. "Het is een aanval op een systeem dat het niet lukt om ons allemaal te beschermen."

De stilte rondom het onderwerp noemt hij 'de stilte voor de storm'. "We zijn heel goed op weg naar waar we moeten zijn, maar er moet nog heel veel gebeuren. We kunnen niet achterover leunen. Het is geen rage, het is menens."