AstraZeneca pauzeert proeven met 'Oxford-vaccin': 'Het kan onschuldig zijn'
De Britse farmaceut AstraZeneca en de Universiteit van Oxford heeft de proeven met een mogelijk coronavaccin tijdelijk stilgelegd. Bij één proefpersoon zouden mogelijk ongewenste bijeffecten zijn. Hoe serieus is dit? Volgens Ger Rijkers, hoogleraar immunologie, moeten er nu twee zaken onderzocht worden.
Het nieuws kwam vanochtend naar buiten via Stat News en werd gelijk groot opgepikt door internationale media. Veel landen, waaronder Nederland, hebben een deal met AstraZeneca gesloten om het vaccin over te kunnen nemen. Een ingewijde zegt tegen deze gezondheidsnieuwswebsite dat de proeven zijn stilgelegd vanwege 'grote mate van voorzichtigheid'.
Maar wat is er dan aan de hand? Farmaceut AstraZeneca bevestigt dat de vaccinaties zijn onderbroken 'om de veiligheidsdata te beoordelen', en laat het daarbij.
De New York Times heeft een bron gesproken die zegt te weten om welke bijwerking het gaat. De krant noemt myelitis transversa, een acute ontsteking van een deel van het ruggenmerg. Volgens de Europese databank Orphanet gaat het om een zeldzame aandoening. Die zorgt ervoor dat mensen niet goed meer kunnen bewegen, gevoel kwijt raken en moeite hebben urine en ontlasting op te houden.
Zo'n ontsteking kan meerdere oorzaken hebben, waaronder een virusinfectie. Patiënten hebben een redelijke kans om hiervan te genezen.
'Kan zorgelijk zijn'
Betekent dit het einde van dit vaccin? Volgens hoogleraar immunologie Ger Rijkers weten we dat op dit moment niet. "Het kan zorgelijk zijn, of het kan onschuldig zijn."
"Laat ik beginnen met het onschuldige scenario", vervolgt Rijkers. "Er worden nu heel veel mensen gevaccineerd. Duizenden. Wat normaal in de bevolking voorkomt, kan ook in deze testgroep voorkomen."
Dagelijkse update
Wil jij iedere middag een selectie van het belangrijkste nieuws en de opvallendste verhalen in je mail? Meld je dan nu aan voor de dagelijkse update.
Misschien is Daley Blind wel een goed voorbeeld, zegt de hoogleraar. "Stel, iemand krijgt een dag na de vaccinatie een hartritmestoornis. Dan moet je onderzoeken: is dat het gevolg van het vaccin, of heeft het er niks mee te maken? Bij het Daley Blind-voorbeeld: kreeg hij dit omdat hij voetbalde, of heeft het er niks mee te maken? Als dat laatste het geval is, mag hij doorvoetballen. Dat geldt ook voor het vaccin: de studie kan verdergaan als het er niks mee te maken heeft."
Er is nog iets wat moet gebeuren, legt de wetenschapper uit. Bij alle andere deelnemers aan de proef moet nu worden gekeken of zij een lichtere vorm van dezelfde verschijnselen hadden toen zij aan de test gingen deelnemen. "Als er geen verband is, kun je verder."
'Heel normaal'
Rijkers noemt het nieuws over de mogelijke bijwerkingen 'heel normaal'. Bijwerkingen zijn er ook bij vaccins die nu op de markt zijn. Wanneer iemand met een bestaand vaccin een dag later hartritmestoornissen krijgt, wordt dat gemeld als bijwerking. Het bijwerkingencentrum Lareb onderzoekt dan of er echt een verband is met het vaccin." Vaak is het hebben van een onderliggende ziekte, zoals het hebben van een bestaande hartkwaal, een reden om niet mee te mogen doen.
Een bijwerking hoeft niet het einde van een vaccin te betekenen. Er moet altijd worden afgewogen of de bijwerking zwaarder is dan de werking van de kwaal. "Bij het poliovaccin had je een verzwakt virus van polio. Kinderen met een slechte afweer konden van het vaccin polio krijgen. Dat ging om tien kinderen per jaar. Als je duizenden gevallen hebt van polio, en je gaat terug naar tien, dan denk je: je hebt het aantal gevallen fors verminderd."
De onderzoeken die nu zijn gestart naar de mogelijke bijwerkingen van het Oxford-vaccin, kunnen wat tijd in beslag nemen. "Als men alle andere deelnemers op dezelfde verschijnselen willen onderzoeken, dan kan het wel even duren. Als snel duidelijk is waarom deze persoon deze verschijnselen heeft dan kan het zijn dat het snel verder gaat."