Onze thuisbevalcultuur is immaterieel erfgoed – maar niet onomstreden

"Er zijn bij de Nederlandse thuisbevalcultuur veel partijen betrokken, namelijk verloskundigen, kraamverzorgenden en ouders", zegt de Nederlandse Organisatie van Verloskundigen. "Bij al deze partijen leeft alleen lang niet altijd het besef dat het thuis bevallen méér is dan een medische handeling. Het is ook onderdeel van de Nederlandse immateriële cultuur."

Keuze voor vrouwen

Verloskundige Veerle Takes was één van de initiatiefnemers die een plekje op de lijst wilden bemachtigen. "In sommige delen van Nederland kun je helemaal niet meer thuis bevallen", vertelt ze. Dat is bijvoorbeeld in Zeeland en op de Waddeneilanden zo. "Daar schrok ik van. Wij willen juist graag dat vrouwen die keuze houden."

Takes legt uit dat het behouden van autonomie over de bevalling belangrijk kan zijn. "Een vrouw kan zich dan goed en veilig voelen. Dat heeft veel positieve effecten op de bevalling." Het is voor haar vooral belangrijk dat vrouwen goed weten hoe ze de keuze maken om wel of niet thuis te bevallen.

Elders niet zo populair

De thuisbevalling is niet onomstreden. Ons land is één van de weinige Westerse landen waar het überhaupt een ding is. Uit cijfers van het ministerie van Volksgezondheid blijkt dat in 2019 ruim 12 procent van de bevallingen in Nederland thuis gebeurde. In andere landen is dat percentage veel lager.

In de jaren 90 van de vorige eeuw lag het percentage thuisbevallingen in ons land nog stukken hoger, op zo'n 35 procent. De daling zou komen door een grotere vraag naar pijnstilling tijdens de bevalling.

Eén van de voornaamste zorgen is dat er niet meteen een artsenteam naast je staat als er iets mis dreigt te gaan. Maar hoewel Nederland een relatief hoog babysterftecijfer heeft, is dat volgens Simone Buitendijk van TNO niet aan de thuisbevalcultuur toe te schrijven.

Een plekje op de Nederlandse lijst is dus binnen, maar Takes en haar mede-initiatiefnemers willen meer. Ze willen nu door om ook te worden erkend door Unesco, de culturele organisatie van de Verenigde Naties. "Dan heeft Nederland ook de plicht om het te beschermen. We denken dat we echt een kans hebben."

'Iets leuks van maken'

Overigens is dus bekend dat ze op de Nederlandse lijst komen. Maar wanneer, dat mogen ze zelf bepalen. "We willen er wel iets leuks van maken, en nu met de lockdown kunnen we dat niet doen. We wachten dus nog even, zodat we het echt kunnen vieren."

De andere toevoegingen aan de lijst Inventaris Immaterieel Erfgoed op een rijtje:

• De thuisbevalcultuur
• Matthäus-Passion door de Nederlandse Bachvereniging in Grote Kerk Naarden
• Afro-Surinaamse aflegrituelen
• Surinaams-Javaanse Gamelantraditie
• Levende Nederlandse folkloredans
• De Cramignon (Zuid-Limburgse reidans)
• Diverse kortebaan- en harddraverijen