Informateur Hamer zwaar teleurgesteld, adviseert minderheidskabinet

Dat schrijft zij in haar eindverslag. Daarin haalt ze stevig uit naar de zes partijen die de afgelopen maanden met haar over de vorming van een kabinet hebben onderhandeld. Ze noemt het feit dat het niet gelukt is een meerderheidskabinet te vormen 'zeer zorgelijk.'

Lange tanden

"Onze parlementaire cultuur heeft altijd bestaan uit de bereidheid van partijen om toch maar, soms met heel lange tanden, aan onderhandelingen te beginnen." Nu dat niet is gelukt waarschuwt Hamer ervoor dat dit 'het vertrouwen van de burger in de politiek niet zal vergroten'.

Volgens haar hebben de partijen zich bij hun weigering gesprekken over de inhoud te beginnen zich  laten leiden door beeldvorming, angst voor het ondersneeuwen van de eigen visie en vrees voor gebrek aan draagvlak binnen de eigen partij.

Hamer schrijft dat er tussen de partijen die horen tot het brede midden (VVD, D66, CDA, PvdA, GroenLinks en ChristenUnie) wel inhoudelijke overeenstemming bestond over de aanpak van de grote maatschappelijke problemen. Toch is het niet gelukt omdat blokkades werden opgeworpen dan wel ‘onverenigbare voorwaarden’ werden gesteld.

"Dit heeft te maken met de start van de formatie, een beperkt aantal winnende partijen die de kar kunnen trekken, een gefragmenteerde Tweede Kamer en een veelheid van partijen die andere partijen dan wel personen uitsluiten al voor of tijdens de formatie", aldus de informateur.

Verhoudingen verzuurd

Ze beschrijft dat de onderhandelingen de afgelopen weken de verhoudingen tussen de zes partijen die meededen hebben verzuurd. Volgens Hamer is die verslechterde sfeer een risico, nu eigenlijk alleen een minderheidskabinet kan aantreden. Zo'n minderheidskabinet heeft minder dan de helft van de zetels in de Kamer, en heeft daarom voor ieder plan de steun van een of meerdere oppositiepartijen nodig. Daarvoor is juist een goede sfeer tussen partijen noodzakelijk.

De taak om de verhoudingen te verbeteren ligt volgens Hamer in de eerste plaats bij de VVD. "Het is wenselijk dat er snel tot nieuwe werkbare relaties wordt gekomen waarbij het in de parlementaire verhoudingen logisch is dat hierbij een extra taak op de schouders van de grootste partij ligt."

In een toelichting op haar eindverslag zei Hamer dat in de zomer VVD en D66 'buitengewoon inspirerende gesprekken' hadden over hun aanzet voor een regeerakkoord. "In de zomer was er vrolijkheid, maar na de zomer verdween die snel", aldus Hamer.

Volgens haar kan de vrolijkheid terugkeren 'door met elkaar een kabinet te vormen'. "Ik denk dat ze elkaar weer kunnen gaan vertrouwen."