Bijna 500 Kamervragen over chaos in Afghanistan: dit moet je weten

De hoofdpunten

• Er zijn in totaal 1.897 mensen uit Afghanistan geëvacueerd.
• In Afghanistan bevinden zich nog 459 Nederlanders.
• Er zitten nog 22 tolken vast, waarschijnlijk in Afghanistan.
• Er zijn 370 Afghanen naar Nederland gehaald omdat zij voor Nederland hebben gewerkt.
• Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft 23.000 e-mails gekregen van Afghanen die ook naar Nederland willen komen, maar om hoeveel mensen het precies gaat, weet niemand.
• Er komt een 'aparte onafhankelijke externe commissie' die onderzoek gaat doen naar evacuatiechaos.

Gisteravond om 22.30 uur stuurde het kabinet een brief met de antwoorden op Kamervragen over de evacuatie vanuit de Afghaanse hoofdstad Kabul nadat de taliban vorige maand de macht in het land grepen.

'Kamer nu al chagrijnig'

Vanochtend begint er een debat met onder meer demissionair premier Mark Rutte, ministers Sigrid Kaag (Buitenlandse Zaken), Ank Bijleveld (Defensie) en staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Justitie en Veiligheid) over de chaos die ontstond. "Deze late antwoorden maken de Kamer nu al chagrijnig", vertelt politiek verslaggever Fons Lambie.

Het kabinet erkent dat de evacuatie 'chaotisch' verliep. Er waren miscommunicaties en problemen. Het ministerie van Buitenlandse Zaken dacht voorafgaand aan de machtsovername van de taliban simpelweg dat er weinig Nederlanders in Afghanistan zouden zijn. "Er stonden maar enkele geregistreerd", schrijft het kabinet.

Nederland dacht '250 tot 300' mensen te moeten evacueren, maar dat bleken er duizenden te zijn. De evacuatiemissie werd daardoor een 'grotere uitdaging dan verwacht'. Er zijn 1897 mensen uit Afghanistan geëvacueerd. 370 Afghanen mochten hier naartoe komen omdat ze werkzaam waren voor bijvoorbeeld een Nederlandse NGO of een mensenrechtenorganisatie.

23.000 e-mails

Er zijn in de afgelopen weken meer dan 23.000 e-mails binnengekomen van mensen die zeggen óók recht te hebben om naar Nederland te komen. Het kabinet vermoedt dat er nog méér dan 23.000 mensen zijn die hier naartoe willen komen, maar in de antwoorden op Kamervragen wordt ook aangegeven dat men niet weet om hoeveel mensen het precies gaat en ook "dubbelingen" in de 23.000 e-mails zitten.

"De documentatie van de hulpzoekenden is vaak gebrekkig, en een band met Nederland en/of een acute, schrijnende situatie soms niet eenvoudig aan te tonen", schrijft het kabinet over de honderden mailtjes die nog elke dag binnenkomen. "Men gaat de mailbox op vrijdag maar sluiten", zegt Lambie.

22 tolken vast

Er zijn nog 22 tolken en hun gezinnen niet geëvacueerd. Zij zitten hoogstwaarschijnlijk nog vast in Afghanistan, schrijft het kabinet. Het kabinet heeft contact met een deel van de tolken in het land. Ook verblijven er nog 459 mensen met een Nederlandse verblijfsvergunning in Afghanistan.

Sinds het begin van dit jaar werd gesproken over het inzetten van militaire vliegtuigen bij een mogelijke evacuatie. Pas op 12 augustus waren die 'gereed'. Kabul viel op 15 augustus.

Gevoelige documenten vernietigd

Het kabinet beaamt ook dat mensen die de hulplijn belden, niet altijd iemand te pakken kregen. Er waren 'piekmoment' en 'overbelasting', waardoor mensen die belden lang in de wacht stonden.

Toen de ambassade in Kabul verlaten werd, zijn alle gevoelige documenten 'vernietigd of overgedragen'. Demissionair minister Sigrid Kaag was 'vrijwel meteen' op de hoogte toen personeel het pand verliet.

Onderzoek

Het kabinet gaat de evacuatie en crisisaanpak laten onderzoeken door een externe partij. Dat was ook een wens die bij de Kamer leefde.