Moties tegen Kaag en Bijleveld om moeizame evacuatie: 'Pijnlijk'
In de Tweede Kamer werd vannacht tot in de kleine uurtjes gedebatteerd over de zeer moeizame evacuaties van Afghanen en Nederlanders uit Afghanistan. De oppositie diende uiteindelijk moties van afkeuring in tegen de verantwoordelijke bewindslieden, demissionair ministers Sigrid Kaag (Buitenlandse Zaken) en Ank Bijleveld (Defensie).
De SP diende daarnaast nog een motie van wantrouwen in tegen Kaag. De vergadering van de Tweede Kamer werd pas om 2.45 uur vannacht afgesloten. Over moties van afkeuring en wantrouwen moet volgens de regels in Den Haag nog op dezelfde dag worden gestemd, maar omdat ze pas na middernacht werden ingediend, kan dat nu vandaag nog gebeuren.
Terughalen tolken
De moties van afkeuring werden ingediend door PvdA'er Kati Piri. Meerdere partijen schaarden zich achter haar, maar op een meerderheid konden de moties desondanks niet rekenen.
Volgens Piri heeft Bijleveld "meerdere moties getraineerd, selectief vergeten en ronduit niet uitgevoerd". Daarbij ging het om het terughalen van de tolken. Dat rekent zij de minister zwaar aan. Het beleid heeft "rampzalige gevolgen" gehad, aldus Piri. Tien partijen hebben de motie ondertekend.
De antwoorden van minister Kaag tijdens het debat waren volgens Piri "volstrekt onvoldoende". Volgens haar heeft de minister onvoldoende regie en leiderschap getoond tijdens de evacuatie. Kaag had zich meer moeten inzetten voor het lokale personeel op de Nederlandse ambassade in Kabul dat "hierdoor ernstig gevaar heeft gelopen". Onder deze motie staan namen van elf partijen.
Inschattingsfouten
Het kabinet heeft in Afghanistan "gehandeld op basis van verkeerde aannames", erkende Kaag tijdens het debat. Volgens de bewindsvrouw was de snelle machtsovername door de taliban bijvoorbeeld niet verwacht, en viel hoofdstad Kabul veel sneller dan gedacht. "Dat is bitter", zei Kaag, die haar spijt betuigde. "We hebben inschattingsfouten gemaakt. Natuurlijk spijt mij dat." Bekijk hier de beelden:
Ook demissionair premier Mark Rutte betuigde zijn "diepe spijt" dat niet iedereen uit Afghanistan geëvacueerd kon worden. Ook volgens hem is het door verkeerde inschattingen niet gelukt om alle Nederlanders en tolken te evacueren. "Ik vind het verschrikkelijk."
Pijnlijk
Dat de moties tegen Kaag en Bijleveld ruime steun kregen, is "pijnlijk" voor de bewindslieden, zegt politiek verslaggever Frits Wester. "De Kamer vindt dat in de aannames en ook de beslissingen in de voorbereiding van de evacuaties ontzettend veel mis is gegaan. Dat een groot deel die zo afkeurt, zegt wel wat. Dit was geen vrolijke avond voor de bewindslieden."
De Kamer toonde zich zeer kritisch over het optreden van het kabinet. Er werd volgens de partijen dus te veel tijd verspild bij het terughalen van de tolken die Nederlandse militairen in Afghanistan hebben geholpen. Er zijn uiteindelijk ook honderden Nederlanders achtergebleven in Afghanistan.
De evacuaties uit Afghanistan verliepen chaotisch en kwamen te laat op gang. Er waren miscommunicaties en problemen. Het ministerie van Buitenlandse Zaken dacht voorafgaand aan de machtsovername van de taliban simpelweg dat er weinig Nederlanders in Afghanistan zouden zijn.
Getreuzel
Een flink deel van de Kamer verwijt het kabinet dat er getreuzeld is. Er werd bijvoorbeeld al maanden aangedrongen op het versneld ophalen van tolken, maar door bureaucratische rompslomp duurde dat veel te lang, vinden veel partijen. Er zijn zeker 22 tolken en hun familieleden achtergebleven.
Vanuit de ambassade in Kabul klonken al in het voorjaar verzoeken om een evacuatie voor te bereiden, zo berichtte de Volkskrant eerder. Dat werd door het kabinet steeds vooruit geschoven. Sinds het begin van dit jaar werd al gesproken over het inzetten van militaire vliegtuigen bij een mogelijke evacuatie. Pas op 12 augustus waren die 'gereed'. Kabul viel op 15 augustus.
Het debat werd gisteren later begonnen dan gepland omdat het kabinet pas dinsdagavond laat antwoord verschafte op de 500 Kamervragen die er over de gang van zaken waren ingediend. Dit tot frustratie van veel partijen. Onder meer het CDA hekelde de informatievoorziening aan de Kamer.
Onderzoek
Het kabinet gaat de evacuatie en crisisaanpak nu laten onderzoeken door een externe partij. Dat was ook een wens die bij de Kamer leefde. Wanneer en door wie die evaluatie gedaan zal worden is nog niet bekend.
Omdat de kabinetsformatie nog rond moet komen, kan het zijn dat de verantwoordelijke bewindslieden dan niet meer op hun post zitten, zegt Wester. "Het kan zijn dat het debat over het onderzoek met een nieuw kabinet gevoerd gaat worden, of met huidige bewindslieden op andere plekken. Dit verhaal is hoe dan ook nog niet klaar."