83 procent gevaccineerd, toch maatregelen: 'Probleem is ic-capaciteit'

Hoewel er minder coronapatiënten op de ic liggen dan tijdens eerdere golven, is de situatie in de ziekenhuizen ernstig. Het aantal besmettingen loopt op en steeds meer patiënten belanden op de ic. Het demissionaire kabinet beraadt zich daarom op nieuwe maatregelen.

Volgens epidemioloog Patricia Bruijning wordt niet gekeken naar extra maatregelen omdat de ziekenhuizen het niet zouden aankunnen. Het gaat erom dat de cijfers harder stijgen dan verwacht. "Dat is de reden om over nieuwe maatregelen te praten."

"Onze voorspellingen voor de huidige periode waren blijkbaar te optimistisch en daarmee is de onzekerheid voor de komende maanden veel groter geworden. Als het harder gaat dan voorspeld, waar gaat het dan naartoe?"

Aantal coronabesmettingen stijgt flink

Het aantal nieuwe gemelde coronagevallen is afgelopen week weer gestegen. In de afgelopen zeven dagen zijn 38.733 nieuwe positieve tests geregistreerd. Dat is 50 procent meer dan vorige week. Toen ging het nog om 25.751 nieuwe coronagevallen.

Ook de ziekenhuisbezetting nam afgelopen week flink toe, blijkt uit de nieuwste cijfers van het RIVM en het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding. Ook het percentage positieve testen steeg: van 12 procent vorige week naar 15,3 procent deze week.

Donderdag komt het Outbreak Management Team (OMT) met een advies. Demissionair coronaminister Hugo de Jonge wil daar niet op vooruitlopen. 

"Nieuwe maatregelen zijn onvermijdbaar", zegt hoogleraar gezondheidseconomie Marcel Canoy. Volgens hem is het eigenlijke probleem de beperkte ic-capaciteit, maar dat personeelstekort kan niet gemakkelijk worden verholpen. "Je kunt niet duizend ic-verpleegkundigen met een magische knop erbij krijgen", zegt hij.

En dus moet je volgens Canoy kijken naar wat wél kan. "Je kan bijvoorbeeld de mondkapjesplicht weer invoeren of de anderhalvemeterregel, of zorgen voor een betere naleving op de coronapas. We weten dat deze maatregelen effectief zijn en een lockdown kunnen voorkomen."

Ook kan je kijken of lokaal beleid mogelijk is, zegt hij, op plekken waar weinig mensen gevaccineerd zijn, zoals Staphorst of Urk. "Dat is misschien niet honderd procent effectief, maar alle beetjes helpen."

Ongevaccineerden

Bruijning vult aan: "Als je het hebt over welke maatregelen het meest efficiënt zijn, is het logisch die te richten op mensen die de meeste kans hebben op de ic terecht te komen, zoals ongevaccineerde oudere mensen. Als zij nog geen immuniteit hebben tegen het virus, door een vaccinatie of eerdere infectie, hebben zij de meeste kans op de ic terecht te komen."

Uit cijfers van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) blijkt dat vier op de vijf coronapatiënten op de ic niet zijn gevaccineerd. Oostenrijk is van plan lockdowns in te voeren voor ongevaccineerde burgers als de bezettingsgraad van de ic's oploopt.

Canoy noemt dat 'heel extreem'. "Je kan ongevaccineerden niet tot tweederangsburgers degraderen. Een deel van de ongevaccineerden is niet principieel tegen", zegt hij.

Polarisatie

Volgens Bruijning zal elke keuze leiden tot polarisatie. "Het gaat erom wat je als samenleving wilt. Als je gevaccineerde mensen maatregelen oplegt, worden ze boos op al die mensen die zich niet hebben laten vaccineren. En andersom ook: dan zijn ongevaccineerden boos, omdat ze vinden dat er wordt gediscrimineerd."

Gezondheidseconoom Canoy zegt dat we vooral moeten kijken naar wat mogelijk is binnen de huidige situatie. "We weten dat de ic-capaciteit in de ziekenhuizen de problematische factor is: we kunnen nauwelijks opschalen en dat blijft zo. Je moet dat accepteren en tegelijkertijd zoeken naar de lichtste maatregelen om het virus in toom te houden."

De oplossing volgens Bruijning is simpel: meer mensen moeten zich laten vaccineren. "80 procent had niet op de ic gelegen als ze waren gevaccineerd. Dan hadden we ook geen capaciteitsprobleem gehad. Dus daar zit de winst. Het is doodzonde dat het ons niet lukt die mensen te overtuigen."

Toekomst

Maar als dat niet gebeurt, kunnen we dan elk jaar nieuwe maatregelen verwachten? Volgens Bruijning wordt dat steeds minder waarschijnlijk. "Je kan het virus nog steeds krijgen als je gevaccineerd bent, maar je wordt er niet meer echt ziek van. Je immuunsysteem krijgt zelfs een boost. Het coronavirus is dan niet meer dan een verkoudheidsvirus."

Vroeg of laat zal iedereen met dit virus in aanraking komen en met de tijd zal het aantal mensen zonder enige vorm van immuniteit kleiner worden. "Maar tegelijk blijft er altijd een groep die vatbaar is voor ernstige ziekte, kijk maar naar de griep. We kunnen ervan uitgaan dat we ieder jaar een 'coronagolf' moeten opvangen, al zal die minder hoog zijn dan vroeger."

Lange termijn

Op de lange termijn moet je je afvragen welke maatregelen nog proportioneel zijn om die coronagolf op te vangen, zegt Bruijning. "Zijn we in Nederland nog bereid om in de wintermaanden maatregelen te nemen omdat we een beperkt aantal ic-bedden hebben? Dat hebben we voor de griep nog nooit gedaan."

"Of moeten we het omdraaien en zorgen dat er voldoende capaciteit is zodat we toekomstige pieken kunnen opvangen?"