2022 wordt het klimaatjaar van de waarheid: 'We moeten het nu laten zien'
"Actie, actie, actie." Het zijn niet de woorden van een klimaatactivist op het Museumplein, maar van demissionair premier Mark Rutte tijdens de klimaattop in Glasgow, ruim een maand geleden. Maar in 10 jaar Rutte gebeurde er op klimaatgebied eigenlijk niet al te veel. Als we in 2022 weer weinig doen, kan dat weleens heel flinke gevolgen hebben.
"Nederland deed jarenlang objectief te weinig en bungelde onderaan de klimaatlijstjes in Europa", zegt klimaatwetenschapper Maarten van Aalst van de Universiteit Twente. Van Aalst is ook directeur van het klimaatcentrum van het internationale Rode Kruis en reisde naar Glasgow om deel te nemen aan de klimaattop. Hij is voorzichtig positief, maar: eerst zien, dan geloven.
'We moeten het laten zien aan China en India'
2022 wordt een cruciaal jaar, zegt Van Aalst. Niet alleen omdat het veranderende klimaat ons steeds vaker een draai om de oren geeft, maar ook om nu eens écht aan minder welvarende landen te laten zien dat het menens is. Te lang en te vaak hebben rijke Westerse landen gezegd dat ze actie zouden ondernemen, te vaak gebeurde dat niet.
En dus is er aan het eind van het volgende jaar weer een moment van overleg afgesproken. Een soort tussentijdse check of we van woorden ook daden maken. "We moeten aan armere landen, waaronder China en India laten zien dat het lukt om de klimaatdoelen te halen, en dat het daardoor niet allemaal slechter wordt, maar dat het juist kansen biedt. In die landen groeit de uitstoot nu nog flink."
Stip op de horizon
Klinkt onrealistisch? Valt reuze mee, verzekert Van Aalst. Voor die uitspraak baseert Van Aalst zich op de geldstromen. "Vroeger was Shell het meest betrouwbare bedrijf om aandelen van te kopen, nu zijn er grote partijen zoals pensioenfonds ABP die zich terugtrekken en andere doelen zoeken. Ook in het nieuwe coalitieakkoord staan zeer ambitieuze doelstellingen. Dat stemt mij positief."
Benieuwd wat er in dat coalitieakkoord staat op het gebied van klimaat? Dat zie je in de video hieronder:
Landen als China en India dus, die moeten we in 2022 overtuigen dat verduurzaming de enige manier is om een mooie toekomst van kinderen en kleinkinderen te garanderen. Want het klimaatprobleem aanpakken kan alleen met alle landen tegelijk en met veel verschillende soorten activiteiten. Ook in rijke landen als de VS en in de EU, en ook in landen als Indonesië en snelgroeiende economieën in Afrika. Er is geen 'silver bullet', zoals Van Aalst het zegt.
In China en India zit inmiddels al een beetje schot in de zaak. "Die landen hebben al stappen gezet. China heef als doel om in 2060 CO2-neutraal te zijn. In Glasgow heeft India dat doel nu voor 2070 gesteld. Dat was voor het eerst, die stip op de horizon is belangrijk."
Ambitie tonen werkt aanstekelijk
Maar het is niet alleen maar hosanna. China en India lieten in de blessuretijd van de klimaattop nog de tekst aanpassen van de ambitie op het gebied van kolencentrales. In plaats van het 'afschaffen' van steenkool werd er uiteindelijk getekend voor 'afschaling'. Een bittere pil voor vele aanwezigen.
Dat die landen niet vooroplopen in de klimaatstrijd vindt Van Aalst niet vreemd. We doen in de EU misschien wel meer, we zijn ook een stuk rijker, zeker dan India. Wij willen in 2050 CO2-neutraal zijn, China in 2060, India in 2070. "Het is logisch dat je die volgorde krijgt als je kijkt naar de welvaart. Maar als wij ambitie tonen en laten zien hoe het moet en wat het oplevert, kan het bij hun misschien ook wel iets sneller."
En dat zal moeten als we de doelstelling -1,5 graad opwarming - uit het akkoord in Parijs willen halen. Daarvoor moet de hele wereld in 2050 CO2-neutraal zijn. Van Aalst: "Dat kan dus alleen als landen als Nederland daar flink eerder op uitkomen. En dat vergt een hele snelle omslag al in de komende jaren."
'Het gaat niet meer over een ijsbeer'
Maar 2022 wordt niet alleen belangrijk om andere landen te overtuigen. We staan zelf voor levensgrote uitdagingen. Kijk maar naar de dodelijke hittegolven van de laatste jaren, of naar de overstromingen in Duitsland, België en Limburg deze zomer.
We hadden ze wellicht kunnen voorkomen als we veel eerder hadden gehandeld, maar dat is niet gebeurd. Van Aalst: "Het klimaatprobleem gaat allang niet meer over een ijsbeer en of die over tientallen jaren nog wel een huis heeft. Het gaat over nu, over ons. Hoewel armere landen zoals Bangladesh nog steeds de hardste klappen krijgen, wordt nu iedereen getroffen door heftigere rampen. In Duitsland en België vielen er ruim 200 doden door al dat water."
Het is dus niet meer alleen het voorkomen van verdere opwarming van de aarde, maar ook het omgaan met de dagelijkse gang van zaken. Wat moeten we dan nu doen? "We worden nu steeds verrast en met de gevolgen van klimaatextremen geconfronteerd. We moeten nadenken over onze watersystemen, over de manier waarop we omgaan met hitte en droogte."
En dat is nog maar het begin. Er is genoeg te doen, maar Van Aalst blijft optimistisch, zeker na het lezen van het coalitieakkoord. Veel groener, veel beter dan het was. "Ook daar gaan we volgend jaar echt wel wat van merken", zegt Van Aalst. Zo worden bijvoorbeeld de belastingen verhoogd op CO2-uitstoot en er worden voorbereidingen gedaan voor elektrisch rijden. "Op verschillende fronten worden er stappen gezet. Het wordt dus ook op verschillende fronten het jaar van de waarheid."