Scholen gaan na het weekend weer open, maar naast blijdschap zijn er ook zorgen

1. Allereerst, waarom kunnen de scholen nu weer open?

Het voelt voor sommige ouders en docenten als een vreemd besluit: de omikronvariant zorgt voor besmettingsrecords, maar toch gaan de scholen na het weekend weer open. 

De scholen werden een week voor de kerstvakantie gesloten vanwege de vele besmettingen onder kinderen en de (toen nog) opkomende omikronvariant. Inmiddels heeft het meeste onderwijspersoneel de kans gehad om een booster te halen, dus vinden de deskundigen van het OMT dat het weer veiliger is om de scholen te openen. 

Het OMT verwacht dat kinderen vaker besmet worden met het coronavirus de komende weken, maar het adviesorgaan gaat ervan uit dat de druk op de ziekenhuizen beperkt blijft. De deskundigen vinden de heropening daarom verantwoord.  

2. Is er dan geen risico als kinderen corona krijgen?

Voor kinderen is het risico klein dat ze ernstig ziek worden van een besmetting. Ook belanden ze zelden in het ziekenhuis. Dat komt waarschijnlijk doordat hun lichaam minder heftig reageert op de besmetting en dus vallen de ziekteverschijnselen erg mee.

"Daarnaast weten we dat omikron vooralsnog niet ziekmakender is dan eerdere coronavarianten, daarmee is het risico voor kinderen ook niet groter dan voorheen", zegt Patricia Bruijning, kinderarts-epidemioloog van het UMC Utrecht. "We kunnen wel verwachten dat er veel besmettingen komen, dit was voor de kerst ook zo, toen de deltavariant overheerste."

Voor de kerstvakantie zagen we namelijk dat kinderen een groot aandeel hadden in het verspreiden van corona. Sinds de scholen sloten is het aandeel besmettingen onder kinderen gedaald, zoals te zien is in onderstaande grafiek met de meest recente weekcijfers:

Op dit moment is er geen duidelijke verklaring waarom kinderen nauwelijks ziek worden. "Wat we bij SARS-1 ook al zagen is dat het meest waarschijnlijk zo is dat de immuunrespons bij kinderen nét wat minder heftig is", legde Gijs van Well, kinderarts en infectioloog bij Maastricht UMC, eerder uit aan RTL Nieuws. 

De wetenschapper benadrukt dat kinderen wel besmet worden. "Maar het lichaam reageert minder heftig, waardoor de ernst van de verschijnselen heel erg meevalt." Dit beaamt Bruijning: "Sommige kinderen worden een beetje ziek, anderen merken er niets van."

3. Het probleem is toch vooral dat kinderen anderen kunnen besmetten?

Ja, dat klopt. En daar zijn ouders en onderwijspersoneel ook bang voor. Dat omikron keihard gaat toeslaan op scholen, waarna leerlingen en leraren het vervolgens weer verspreiden in hun omgeving. Daarnaast speelt ook mee dat ouders die werken, maar van wie de kinderen niet naar school kunnen omdat een klasgenootje positief is getest, vaak moeite hebben om alles te bolwerken. 

Over het algemeen geldt: hoe jonger het kind, hoe kleiner de rol bij de verspreiding van het virus. Dit geldt zowel voor de klassieke virusvariant als voor de meer besmettelijke virusvarianten, meldt het RIVM. 

Daarnaast kunnen volwassenen zichzelf beschermen door gevaccineerd en geboosterd te worden. "De kans dat je daarna ernstig ziek wordt, is minimaal", zegt Bruijning.

Maar ook als je gevaccineerd bent, kun je besmet raken met het coronavirus en het overdragen aan anderen. Daarom zijn zelftests van groot belang. Bruijning: "Daarmee kunnen we voorkomen dat kinderen zonder dat we het doorhebben, besmettelijk bij opa en oma op bezoek gaan." Op die manier wordt een omikrongolf onder leerlingen en leraren zoveel mogelijk beperkt. 

4. Gaat het vaccineren van kinderen hiertegen helpen?  

Ook kinderen onder 12 jaar oud kunnen vanaf dinsdag 18 januari een afspraak maken om gevaccineerd te worden. Ze krijgen dan een 'kinderdosis' van het vaccin van Pfizer/BioNTech. Ook dit zal helpen in de strijd tegen corona, zegt Bruijning. Ze benadrukt dat vaccins besmettingen maar deels kunnen voorkomen, maar wel goed beschermen tegen ernstige ziekte. "En dat is het belangrijkste." 

Het advies om kwetsbare kinderen van 5 tot en met 11 jaar te prikken kwam al eerder, maar liet lang op zich wachten, vonden sommige ouders. Bettina bijvoorbeeld, zij probeerde al eerder een vaccin te krijgen voor haar kwetsbare dochter Carmen (7):

5. Hoe kunnen scholen zich voorbereiden? 

Om de opening van scholen zo veilig mogelijk te laten verlopen, zijn er richtlijnen opgesteld. "Maar eigenlijk verandert er niets vergeleken met de situatie van voor de kerstvakantie", zegt Ralph Borghart, directeur van basisschool Onder De Bogen in Utrecht. Voordat de scholen dicht moesten, hadden ze bij Onder De Bogen al ingespeeld op thuisonderwijs. "Maar we zijn blij dat het niet nodig is."

De coronamaatregelen op basis- en middelbare scholen:

• Allereerst hoeven de leerlingen geen afstand te houden van elkaar of de docent. De docenten krijgen wel het advies om onderling 1,5 meter afstand te houden. Verschillende klassen en groepen moeten wel zoveel mogelijk gescheiden blijven.
• Vanaf groep 6 geldt ook het advies om twee keer per week een zelftest te doen. Dit advies geldt voor zowel de docenten als de basisschoolleerlingen van groep 6, 7 en 8 en alle middelbare scholieren. Voor hen geldt ook een mondkapjesplicht in de wandelgangen. In de klas mag het mondkapje af.
• Ten slotte blijven de basisregels gelden. Dus bij klachten moeten leerlingen en docenten thuis blijven en zich laten testen. Bij een negatieve test mogen ze weer naar school komen. 

Het RIVM adviseert daarnaast om looproutes aan te houden in school en de klassen gespreid pauze te laten houden.

Ook is goede ventilatie van belang. "De besmettingskansen worden daardoor kleiner", zegt Bruijning. Ze snapt dat het lastig kan zijn, omdat veel scholen afhankelijk zijn van ramen en deuren die open moeten staan voor goede ventilatie. "Dat kan vervelend zijn, want je wilt natuurlijk voorkomen dat het steenkoud wordt in het klaslokaal."

Ondanks de maatregelen en zorgen heerst vooral ook blijheid en opluchting bij schooldirecteuren. Ook Baukje van der Wissel, directeur van MKC Zeeburgereiland in Amsterdam is opgelucht dat ze na het weekend weer open mogen. Voor de kerstvakantie was op haar school een coronapiek. "Ik hoop dat dat ons nu bespaard blijft met deze maatregelen."