Eerste werkgevers aansprakelijk gesteld voor gevolgen long covid
Voor het eerst worden werkgevers aansprakelijk gesteld voor de langdurige gevolgen van coronabesmettingen op het werk. Er zijn nu zeker vijf zorgmedewerkers die de financiële en emotionele schade door long covid op hun werkgever proberen te verhalen. Dat blijkt uit een rondgang van RTL Nieuws.
De advocaten, vakbonden, bedrijfsartsen en wetenschappers die RTL Nieuws sprak, verwachten dat dit nog maar het begin is en dat er nog heel veel van dit soort zaken gaan komen. Ze zijn ook bang dat dit langslepende zaken gaan worden.
Van de vijf zaken die nu al bekend zijn, lopen er twee via letselschadeadvocaten. De drie overige zaken worden begeleid door FNV Bureau Beroepszaken.
Leidinggevende verzweeg corona
In één zaak gaat het om een medewerker in de ouderenzorg die tijdens de eerste golf zonder beschermingsmiddelen een cliënt moest verzorgen. Achteraf bleek dat zijn leidinggevende toen al wist dat deze persoon mogelijk corona had.
De verzorgende zit nu - bijna twee jaar later - vanwege long covid nog steeds in de ziektewet en is al gekort op zijn salaris.
RTL Nieuws sprak uitgebreid met een andere zorgmedewerker: Lenny Wagemans (52). Zij stelt haar voormalige werkgever aansprakelijk. In maart 2020, toen in Nederland de eerste coronagevallen bekend waren, begon Lenny aan haar opleiding tot ambulanceverpleegkundige.
Tijdens één van haar eerste ritjes op de ambulance was ze met twee collega's onderweg. "Ik weet het nog als de dag van gisteren: het was iets na 19.30 uur op donderdagavond 12 maart", vertelt Lenny.
'Hoestend in mijn armen'
De man naar wie Lenny en haar collega's onderweg waren, dacht dat hij een hersenbloeding had omdat zijn gezicht wat scheef hing. Vanuit de meldkamer was niet gevraagd of deze man in het buitenland was geweest en coronaklachten had. Dus daar gingen Lenny en haar collega's niet vanuit.
Bij de man aangekomen bleek hij al zelf naar buiten te zijn gelopen, maar hij was zo kortademig dat hij niet meer op zijn benen kon staan.
Lenny sprong uit de ambulance om hem te helpen: "Ik omarmde hem en ondersteunde hem naar de brancard. Terwijl ik dat deed was hij flink aan het hoesten." Haar collega's deden een mondkapje op, maar Lenny had dat niet. In die tijd was het nog niet standaard om als ambulancepersoneel mondkapjes te dragen.
"Hij bleek ook nog eens net uit het buitenland te komen, dus achteraf zeiden mijn collega's en ik nog tegen elkaar dat we dachten dat deze man corona zou hebben", vertelt Lenny.
Zelf corona
Een paar dagen later krijgt Lenny zelf klachten: "Ik was aan het werk en bleek hoge koorts te hebben. Toen wist ik dat het foute boel was. Ik ben meteen naar huis gegaan." Na een week ziek thuis ging het nog slechter met haar en kwam ze in het ziekenhuis terecht. Daar werd ze inderdaad positief getest op corona.
Het herstel duurde lang. Tot eind april was Lenny nog zo ziek dat ze niet kon werken. Die weken erna begon ze langzaam met re-integreren, maar het werken op de ambulance bleek fysiek nog te zwaar te zijn. Ze was snel moe en prikkels kwamen veel te hard binnen, waardoor ze haar werk niet goed kon doen.
Er volgden maanden van klachten en in september 2020 begon ze aan een wekenlange revalidatie. Daar werd vastgesteld dat haar klachten ook echt het gevolg waren van haar coronabesmetting.
Ellenlange procedures
"De afhandeling van beroepsziektezaken is vaak heel complex", legt Marlou Overheul uit. Zij promoveert aan Universiteit Utrecht op beroepsziekten en aansprakelijkheid: "Bij covid kan het bijvoorbeeld lastig zijn om aan te tonen dat de besmetting op het werk heeft plaatsgevonden. Je kan namelijk ook ergens anders besmet zijn geraakt. En dat kan aan aansprakelijkheid in de weg staan.
En áls je dat wel aannemelijk kunt maken, kom je nog een tweede hobbel tegen, zegt advocaat Coen de Koning: "Daarna moet je nog bewijzen dat je klachten ook echt het gevolg zijn van die coronabesmetting."
Een beroepsziektezaak duurt gemiddeld vijf jaar, zegt Marike Schooneveldt van FNV Bureau Beroepsziekten: "Maar ondanks dat het vaak langslepende procedures zijn, vinden we het belangrijk om via deze weg werkgevers te wijzen op hun rol en verantwoordelijkheid."
Werkgeversvereniging AWVN vindt het geen goede ontwikkeling dat dit soort zaken nu komen: "De coronapandemie is ons allemaal overkomen en daarin kun je geen schuldige aanwijzen. Dus het is jammer dat daar rechtszaken op gevoerd worden."
De bedrijfsarts benoemt Lenny's situatie als beroepsziekte. Na een jaar - waarin het haar niet lukte om weer op de ambulance te werken - werd Lenny ontslagen. Maar met behulp van het Bureau Beroepsziekten van FNV heeft Lenny nu haar voormalige werkgever aansprakelijk gesteld voor de coronabesmetting én de gevolgen daarvan.
Onbeschermd
"Die werkgever heeft mij onbeschermd op pad gestuurd en ik vind dat ze daar verantwoordelijkheid voor moeten nemen", zegt Lenny.
Er zijn twee belangrijke momenten waarop het volgens Lenny mis is gegaan: de meldkamer heeft niet goed doorgevraagd waardoor ze bij aankomst niet wisten dat er sprake was van een mogelijke coronabesmetting. En haar begeleider had haar van tevoren beter moeten instrueren, zodat ze niet overhaast de ambulance uit zou springen om deze man te helpen.
"Ik heb geluk dat ik na mijn ontslag weer terecht kon bij een eerdere werkgever, waar ik fysiek minder zwaar werk kan doen", legt Lenny uit. Maar ze maakt zich zorgen om al die mensen met long covid die nu bijna twee jaar in de ziektewet zitten en binnenkort een uitkering krijgen.
Afwachten
"Mijn geluk is dat ik niet veel salaris in heb hoeven leveren, maar dat speelt bij veel anderen ook nog", aldus Lenny. Ze wil dat naast haar tijdelijke terugval in loon ook de emotionele en psychische schade van de nasleep vergoed worden.
Het is nu eerst wachten op een reactie van Lenny's voormalige werkgever. En als die vindt dat hij niet aansprakelijk is voor Lenny's coronabesmetting en alle gevolgen daarvan, zal een rechter zich erover gaan buigen.
De naam van Lenny's voormalige werkgever is bij de redactie bekend.