Krijgen we een coronagolf deze zomer? Alles wijst erop van wel

Ondanks dat al sinds begin juni het aantal positieve testen stijgt, zorgt dit op dit moment niet voor veel meer opnames in het ziekenhuis van mensen met corona.

Vooral in Amsterdam-Amstelland, Utrecht en Hollands-Midden nam het aantal coronabesmettingen flink toe. De stijging is zichtbaar in alle leeftijdsgroepen.

Het RIVM noemt de opmars van de BA.4 en BA.5 varianten als mogelijke verklaring voor de stijging. Vijf vragen over de toename van het aantal coronabesmettingen.

1. Is er net als in Engeland en Portugal echt sprake van een piekje?

In onder meer Portugal was de omikronvariant BA.5 vanaf begin juni aan een opvallende opmars bezig. Het land meldde op 2 juni 26.838 nieuwe positieve gevallen en 47 sterfgevallen door covid, het hoogste aantal sterfgevallen sinds 17 februari. 

Variant BA.5 werd in Nederland voor het eerst op 22 april vastgesteld, maar leidde lang niet tot een opvallende stijging of doden. Begin juni veranderde dat en steeg het aantal coronagevallen aanzienlijk - op 7 juni was er een toename van 33 procent vergeleken met een week eerder. Het gemiddelde aantal besmettingen steeg de afgelopen weken gestaag. Maar of er ook sprake is van een piek?

Volgens viroloog Marion Koopmans kunnen we deze situatie in Engeland en Portugal niet één-op-één vergelijken met Nederland. "Er zijn altijd verschillen tussen landen op het gebied van vaccinatiegraad, wanneer er is geboosterd en welke virussen eerder hebben gecirculeerd", legt ze uit. "Je ziet in Portugal zowel besmettingen als ziekenhuisopnames toenemen. Daarvan kan je zeggen: een gewaarschuwd mens telt voor twee. Maar het lijkt alsof corona in Portugal alweer over de piek heen is. Dat zou kunnen betekenen dat het meevalt." Daarom zegt Koopmans dat we vooral de situatie hier goed in de gaten moeten blijven houden.

2. Moeten we ons zorgen maken over de toename?

De besmettelijke subvarianten kunnen mogelijk zorgen voor meer besmettingen en ziekenhuisopnames, zegt Koopmans. "Maar, het is zeker niet zo'n probleem als bij voorgaande golven, omdat de opgebouwde immuniteit beter is." Ze benadrukt dat momenteel veel meer mensen een coronainfectie hebben doorgemaakt, zijn gevaccineerd of allebei. En dat maakt veel uit. "Maar tegelijkertijd weet je ook zeker dat, als het virus meer circuleert, er ook meer ziekenhuisopnames zijn. Het zal dan vooral gaan om de kwetsbaarste mensen die niet gevaccineerd zijn. Om hoeveel opnames het precies zal gaan, is nog onduidelijk."

3. Welke varianten gaan er op dit moment rond en wat weten we daarvan?

Volgens het RIVM heeft de omikronvariant tot op heden vijf subvarianten: de zogenaamde BA.1, BA.2, BA.3, BA.4 en BA.5 varianten.

Op dit moment is de BA.2 variant in Nederland dominant, staat op de site. Maar het RIVM ziet een toename van de BA.4 en BA.5. Deze twee varianten maakten eind vorige week samen al ruim de helft van het totaal uit. Ook is er een toename zichtbaar van een BA.2 subvariant, de BA.2.12.1-variant.

Volgens Koopmans zijn de BA.4 en BA.5 net iets besmettelijker dan BA.2. "Hierdoor verspreiden ze makkelijker en krijgen ze de overhand. Ze kunnen de antistoffen die het immuunsysteem aanmaakt net iets beter omzeilen."

4. Hoe zit het met het vaccin: moet dat worden aangepast aan de nieuwe varianten?

Dat zal vroeg of laat een keer moeten gebeuren, zegt Koopmans. "We weten dat de bestaande vaccins nog steeds goed beschermen tegen omikron. De beschermingsduur is alleen wat korter", legt ze uit. Maar dat betekent niet dat het voorkomt dat je besmet kunt raken met BA.4 of BA.5. "Nieuwe varianten kunnen de antistoffen die je immuunsysteem aanmaakt beter omzeilen. Daarnaast is het de vraag hoeveel antistoffen je nog hebt, want na een tijd nemen die af."

5. Kunnen we nieuwe varianten verwachten die nóg besmettelijker en ziekmakender zijn?

"Je kunt nog steeds ziek worden door deze nieuwe varianten", zegt Koopmans. "Maar over het algemeen is de ziekte wel milder. Je hebt minder kans op een ernstig ziekteverloop als je gevaccineerd bent of eerder geïnfecteerd bent."

Daarnaast zijn BA.4 en BA.5 niet per se ziekmakender. "Er is niet een heel groot verschil met eerdere omikronvarianten. In het lab is wel gekeken naar de variant BA.5. Daaruit kwam naar voren dat deze net iets makkelijker in het longweefsel infecteert dan eerdere omikronvarianten. Maar in de praktijk zien ze niet terug dat mensen zieker worden."