Olievlek van geldproblemen: 'Als energiecontract eindigt, komt de afrekening'

Het aantal huishoudens dat een te laag maandbedrag betaalt stijgt, weet Chantalle Grootscholten van Energie Nederland. "Die stijging is ingezet sinds de hogere prijzen vorig najaar, maar vooral sinds het voorjaar." 

Steeds meer mensen dus die - soms bewust - te weinig betalen. De organisaties maken zich grote zorgen. Want een echte oplossing lijkt nog niet echt voorhanden. "Stiekem hoop ik op stevige kabinetsmaatregelen op Prinsjesdag", zegt woordvoerder Auke Schouwstra van de NVVK.

Niet iedereen kan geholpen worden

Schouwstra laat weten dat er jaarlijks 80.000 mensen aankloppen voor hulp. Dat gebeurt bij gemeenten, maar ook bij private organisaties die schuldhulp verlenen. "Maar bij de mensen die nu bij ons aankloppen, zit een groep die we eigenlijk niet stabiel kunnen krijgen. De inkomsten en uitgaven zijn niet in evenwicht, en dat is ook moeilijk goed te krijgen, omdat levensonderhoud en energie al zo'n groot deel zijn van de uitgaven. Daar is niet altijd iets aan te doen."

Het probleem met energierekeningen sluimert en wordt als een olievlek langzaam groter. Het wordt namelijk pas écht een probleem als het contract eindigt en je maandbedrag te laag was. Die eindafrekening komt bij iedereen op een andere datum. "Er staat dus nu ook geen rij met mensen die schuldhulpverlening nodig hebben, dat komt in groepjes." 

Het heeft grote gevolgen, niet alleen financieel. De problemen leveren stress op bij mensen, die incasso na incasso door de brievenbus zien komen. "Ook voor schuldeisers is dat geen efficiënt proces. De schuld neemt toe, mensen kunnen niet betalen en ziekteverzuim groeit. Dat brengt weer allerlei maatschappelijke kosten met zich mee."

Steeds meer betaalregelingen

Het is een zwart scenario, maar als er geen verandering komt niet uitgesloten. Bij het Nibud zien ze de problemen ook en wordt ook toegewerkt naar Prinsjesdag. Een nieuw jaar, nieuwe kansen? "Het probleem wordt steeds groter", zegt Max Vermeer. "Er zijn steeds meer mensen die niet kunnen rondkomen."

Energiebedrijven zien zelf ook de problemen. Zo zijn er steeds meer mensen die betaalregelingen treffen, een teken van problemen. Zij zeggen ook dat het aantal mensen dat wordt doorverwezen naar schuldhulpinstanties groeit. Vermeer van het Nibud begrijpt het, maar waarschuwt ook: "Klinkt leuk, betaalregelingen. Maar als je niks kunt betalen, dan lukt dat ook niet."

Energie eerder duurder

Volgens woordvoerder Robert Portier van Vattenfall proberen energiebedrijven coulant te zijn en uit te vinden wat het beste werkt. Maar die coulance werkt vooral als de prijzen niet nog verder oplopen en daar zou de overheid verder moeten bijspringen.

"We denken dat de energieprijzen eerder omhoog zullen gaan dan omlaag."

De overheid moet dus helpen. Maar wat kan er nog? De verantwoordelijke ministers praten er momenteel over, maar maatregelen op korte termijn worden waarschijnlijk niet meer getroffen. Dat gebeurt komend jaar mogelijk wel. Op Prinsjesdag worden de plannen bekendgemaakt.

Lonen omhoog?

"Maar de overheid kan niet alles", zegt minister van Financiën Sigrid Kaag. Zij en minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Karien van Gennip doen ook een oproep aan werkgevers. "Een groot gedeelte van de koopkrachtreparatie moet van loonstijgingen komen", zegt Van Gennip. En Kaag: "Het is belangrijk dat werkgevers kijken naar een structurele verhoging van de lonen."

En in de tussentijd? "Structureel veel te weinig betalen voor energie lijkt me onverstandig", zegt Schouwstra van de NVVK. Vermeer is het ermee eens, al begrijpt hij de nood die mensen voelen. "Maar alle mensen die maandelijks te weinig betalen, gaan uiteindelijk grotere problemen krijgen."