Zo voelt het als je ouders niet goed voor je kunnen zorgen

Het is de omgekeerde wereld. Als de wekker gaat, is het de 11-jarige Nikki die knielt naast het bed van haar moeder om te zeggen dat ze op moet staan. Als die onverstoorbaar doorslaapt, zet ze maar vast een kopje koffie voor haar, laat ze de hond uit en vertrekt ze naar school.  

Terwijl Nikki in groep 8 van meester Mark een grimmige krijttekening maakt over het gemis van haar vader (zie video hieronder), zit haar moeder in een ochtendjas in de woonkamer haar medicijnen in te nemen.

Moeder Karin heeft een persoonlijkheidsstoornis (borderline) en heeft het vaak moeilijk met haarzelf. De boodschappen, de was, het avondeten, het komt vaak op Nikki neer. 

Haar vader leidt een zwervend bestaan, komt bezoekafspraken niet na, maar staat dan wel opeens op het schoolplein met een lief kaartje of komt als een inbreker Nikki’s huis binnen met een pakketje vol cadeaubonnen. 

Ingewikkeld

Het is allemaal erg ingewikkeld voor het jonge meisje: voor wie moet zij kiezen, voor haar ouders of zichzelf? Meester Mark is Nikki’s grote steun, maar als ze naar de brugklas gaat valt die weg en gaat het mis.

'Ik geef iets persoonlijks vrij'

Het is 'heftig en onwerkelijk' om jezelf op een scherm terug te zien, vertelt de inmiddels net volwassen Nikki over de documentaire. "Alle scènes met of over mijn vader blijven pijnlijk. Maar eigenlijk zou iedereen een docu over zichzelf moeten hebben. Het geeft je veel inzicht. Ik kan mezelf nu beter begrijpen."  

Ze vindt het spannend hoe mensen gaan reageren. "Ik weet niet wat ik kan verwachten. Ik sta erachter dat de documentaire gemaakt is, maar het is iets heel persoonlijks dat ik vrijgeef. Ik heb straks niet meer de keuze wat ik wel en niet aan mensen vertel van mijn jeugd."

Beschadigde gezinnen

Het was zes jaar geleden haar moeder die toestemming gaf om documentairemaker Monique Nolte met haar camera hun huis in te laten. 

"Met de pure bedoeling kinderen uit beschadigde gezinnen te helpen", zegt moeder Karin daar nu over. "Ik wil dat die kinderen gezien worden, vooral op school. Zo’n kind moet zich daar veilig kunnen voelen. Dat lukt thuis niet." 

Ook Karin vond het uiteindelijk heftig om de documentaire te zien, vertelt ze. Dankzij intensieve therapie gaat het nu veel beter met haar dan ten tijde van de opnames. 

"Het is raar om te zien dat ik zo in de overleefstand stond die jaren. Ik besef de impact ervan op Nikki. Nu raakt mij dat heel diep en denk ik: hemeltjelief, ik had zoveel mensen van zorginstanties om me heen. Waarom heeft niemand me écht geholpen? Ik heb begeleiding gemist."

'Jezus, wat heb ik haar aangedaan?'

Het pijnlijkste moment voor Karin is een korte scène aan het eind, waarin Nikki en een vriendinnetje tijdens het rood en blauw verven van hun haar praten over de herinneringen die boven komen tijdens therapie. 'Dingen zoals dat mijn vader mijn moeder probeerde te vermoorden en zo', geeft Nikki daar als voorbeeld.  

"Daar was ik zo van ontdaan", zegt Karin. "De manier waarop zij het zegt, daar schrok ik van. Alsof het eigenlijk heel normaal is. Jezus, wat heb ik haar aangedaan, dacht ik toen."

Ruim een half miljoen Nikki's

De documentaire die vanaf maandag 18.00 uur te zien is op Videoland, is opgedragen aan 'de miljoenen Nikki’s in de wereld'. En in het bijzonder aan de circa 577.500 kinderen in Nederland die opgroeien met ouders die kampen met psychische of verslavingsproblemen. '65 procent van deze kinderen ontwikkelt zelf ook een psychische stoornis of verslaving', luidt de waarschuwing aan het eind. 

Hoewel Nikki in de film uiteindelijk toch ook, net als haar moeder, aan de medicatie zit, is ze daar nu al ruim een jaar vanaf, vertelt ze trots. Ze begint binnenkort met de opleiding tot sociaal werker, en wil via het hbo naar de universiteit, neurologie studeren.

"Ik ben hard aan het werk om niet hetzelfde als mijn ouders te eindigen. Dat is lastig want het is heel moeilijk om van de bodem van de maatschappij omhoog te krabbelen, maar ik ben er van overtuigd dat ik er ga komen."