'We gaan allemaal weleens vreemd': klopt dat wel?

De tafelgasten spraken over PvdA-politicus Gijs van Dijk, die eerder dit jaar in opspraak kwam vanwege mogelijk grensoverschrijdend gedrag in de privésfeer. Daarop trok hij zich tijdelijk terug, maar de politicus hoopt binnenkort terug te keren. 

"Dat blijkt nu eigenlijk: dat er niet zoveel aan de hand is. Nou ja, hij is vreemdgegaan", zegt tafelgast en VVD'er Frits Huffnagel. Waarop presentatrice en verslaggever Hélène Hendriks zegt: "We gaan allemaal weleens vreemd." In hoeverre heeft ze daar gelijk in? 

"Die uitspraak klopt helemaal niet", zegt Bram Buunk, hoogleraar evolutionaire sociale psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. "Uit onderzoek weten we dat bijna alle mannen, en 80 procent van de vrouwen, fantasieën hebben over buitenechtelijke relaties", vervolgt hij. "Maar dat is wel anders dan het ook écht doen."

Ongeveer 22 tot 25 procent van de mannen is weleens vreemdgegaan, blijkt uit verschillende internationale onderzoeken en steekproeven, en 11 tot 15 procent van de vrouwen. "Dat kun je veel of weinig vinden, maar dat is niet 'iedereen'", zegt Buunk. In de meeste gevallen gaat het daarbij om incidentele gevallen, dus niet om affaires die lang duren. "Overigens weten we ook dat langere affaires wel vaker tot scheiding leiden."

Wat is er gebeurd? 

Gijs van Dijk raakte eerder dit jaar in opspraak vanwege mogelijk grensoverschrijdend gedrag in de privésfeer. Daarop trok hij zich tijdelijk terug als Kamerlid. Een bureau dat de kwestie in opdracht van de PvdA onderzocht, kwam tot de conclusie dat het 'aannemelijk' was dat de meldingen klopten. De Volkskrant schreef in mei dit jaar dat Van Dijk toegeeft dat hij 'privé een paar zware jaren heeft gehad'. In die jaren ging hij vreemd en scheidde hij van zijn vrouw. "Maar", zei hij in de krant: "Dit was geen MeToo of grensoverschrijdend gedrag. Het was privé. Scheiden gebeurt, een liefdesleven gebeurt. In de Tweede Kamer zijn we ook mensen, of willen we alleen robots?"

Deze maand werd ook bekend dat het partijbestuur van de PvdA onzorgvuldig heeft gehandeld in de zaak rond het oud-Kamerlid. Dat concludeert de beroepscommissie van de partij, die besloot dat de sancties die de partij Van Dijk had opgelegd, moeten worden vernietigd. 

Seksuoloog Anne Siemons plaatst wel een kanttekening: "Vreemdgaan gebeurt niet alleen fysiek, het is voor iedereen wat anders. Wat vaak vergeten wordt, is dat er ook emotioneel overspel bestaat. Of digitaal vreemdgaan, zonder écht met iemand naar bed te gaan." Zelf deed ze twee jaar geleden voor haar afstuderen onderzoek naar vreemdgaan. "Eén op de twee mensen heeft weleens het gedrag van zijn of haar partner als ontrouw beleefd. Dat kan dus ook zijn: lieve appjes naar een collega. Geheimen delen met een ander dan je partner."

Daar gaat het mis

Over het algemeen vinden mannen het erger als hun partner fysiek vreemdgaat en vrouwen als hun partner emotioneel vreemdgaat. "Wat je vaak ziet, is dat stellen daar niet over praten, samen. Bij Temptation Island hoor je altijd mensen van tevoren zeggen: 'Mijn partner en ik hebben geen regels, we weten het van elkaar'. Dáár gaat het mis. Ik zou mensen willen meegeven: praat er eens over, wat zijn jouw grenzen, wat zijn die van je partner?"

Volgens Buunk kijken we in Nederland vrij negatief naar overspel. "In de jaren 70 was dat heel anders. Toen, tijdens de seksuele revolutie en de opkomst van de pil, vond de helft van de Nederlandse bevolking buitenechtelijke relaties onder bepaalde omstandigheden acceptabel. Nu beschouwt bijna 80 procent van de Nederlanders buitenechtelijke relaties als verkeerd." Dat maakt ook dat de roddelpers graag over vreemdgaande BN'ers schrijft, stelt Buunk: "Ze weten dat de lezers daar verbolgen en verbouwereerd op reageren."

In onze genen

Dat overspel gebeurt, komt doordat de drang tot het hebben van meerdere sekspartners in onze genen zit. Buunk: "Bij mannen zit het in de genen omdat ze, als ze met meer vrouwen seks hebben, meer kans hebben op meer nakomelingen. Duizenden jaren geleden hadden mannen ook vaak meerdere partners, toen was polygamie veel gewoner."

Bij vrouwen zit het ook in de genen, maar dan meer omdat ze andere mannen leuker, aantrekkelijker en liever vinden. "Het feit dat het in onze genen zit, maakt dat het voor sommigen moeilijk is om een monogame relatie te hebben", zegt Buunk. "Zeker je hele leven lang. Maar tóch zijn er genoeg mensen die het doen."

Hélène Hendriks laat aan RTL Nieuws weten dat er 'geen diepe gedachte achter' de opmerking zat. "Niet te serieus nemen, het was meer een beetje sarcastisch bedoeld. En ik nam het ook op voor Gijs van Dijk, ik vind dat iedereen dat zelf mag weten. Ik bedoelde gewoon: vreemdgaan komt veel vaker voor. Maar als je iets op tv zegt, nemen ze het meteen zo letterlijk."