Schaatsen uit het vet? 'Waag je nog niet op natuurijs, het is levensgevaarlijk'
"Blijf van het ijs af." De woorden van ijskenner Willem van de Meent zijn kraakhelder. "Ik hoor overal dat de schaatsen uit het vet kunnen, maar het ijs is nog lang niet dik genoeg. En hoogstwaarschijnlijk wordt het dat ook lang niet overal voor de dooi invalt."
Hij staat toevallig net te kijken naar het ijslaagje op de Lange Akker, een ondiep vennetje in Loosdrecht. Nou ja, toevallig: als voorzitter van de plaatselijke ijsclub houdt Willem van de Meent de situatie nauwlettend in de gaten.
Alleen op asfalt
Een boor en een duimstok om het ijs te kunnen meten heeft hij voorlopig niet nodig. Hij ziet het met het blote oog ook wel: "Het ligt mooi dicht. Maar het is echt nog veel te dun. Simpel."
En dat geldt vooralsnog eigenlijk overal, benadrukt hij. "Ik hoor steeds: haal die schaatsen maar uit het vet. Maar dat kan alleen op banen die bijvoorbeeld worden aangelegd op asfalt. Natuurijs? Daar moet je niet opkomen nu."
Acht centimeter, dat is er toch wel minimaal nodig voor een veilige ijsvloer, stelt Van de Meent. "Voor de ijsclub moet het zelfs 10 centimeter zijn. Anders zak je er alsnog door, als er veel mensen tegelijk opstaan."
Hoe ligt 'zijn vennetje' er nu bij dan? "Ik zie mooi, zwart ijs. In het water eronder zitten allemaal luchtbelletjes, die naar boven komen. Die zitten op ongeveer anderhalf, twee centimeter. Zo dik is het ijs dus ongeveer."
Dooi in zicht
Hij legt uit: "Met een graad of acht vorst, groeit er per nacht zo'n twee centimeter bij, als er tenminste al een laagje ligt. Maar zo koud wordt het de komende nachten al niet meer."
Dooi zit alweer in de weerkaarten. Sterker nog, maandag kruipt het kwik richting de 10 graden. "Ik verwacht dat er tot zondag elke nacht een centimetertje ijs aangroeit. Dan zit je hier op ons vennetje dus op zeven centimeter. En da's niet genoeg."
Hij heeft het zelf heus wel gedaan hoor, in zijn jongere jaren: "Met een man of zes een rondje gaan schaatsen als het ijs maar hooguit zes centimeter is. Maar het is waaghalzerij. Je kunt ook niet zien waar windwakken hebben gezeten en het ijs dus nog dunner is."
Hou de website van je gemeente of ijsclub in de gaten, adviseert Van de Meent: "Daar wordt vaak vermeld of het veilig is. En tot die tijd: blijf van dat ijs af. Binnen no time ben je onderkoeld als je erdoorheen zakt. Dat is levensgevaarlijk."
Engelse jongens overleden
Dat is niet overdreven, bleek eergisteren helaas in Engeland. Vier kinderen in Birmingham zakten in een park door het ijs van een dichtgevroren meer, waar ze aan het spelen waren. De hulpdiensten waren er snel bij, maar drie van de vier jongens overleden later in het ziekenhuis. Volgens de laatste berichten lag de vierde jongen in kritieke toestand.
De slachtoffers waren 8, 11 en 12. Volgens de BBC kregen ze door onderkoeling vermoedelijk een hartstilstand.
Thermofysioloog bij Defensie Koen Levels weet wat extreme temperaturen doen met het menselijke lichaam. Hij vertelt: "Als je in ijskoud water terechtkomt, ontstaat al snel een zogenoemde cold shock. Dan kunnen hyperventilatie optreden en kan paniek ontstaan."
Levels legt uit dat het bloed – normaal gesproken goed verdeeld door het lichaam – snel wegtrekt uit armen en benen. "Die worden als eerste heel koud. Het bloed gaat dan naar de centrale delen van het lichaam. Het lichaam doet dat om belangrijke organen warm te houden, zodat vitale functies blijven werken."
Organen kouder
Levels omschrijft dat als de eerste fase. "Blijf je langer in het water, dan worden ook de organen in je buikholte en borst steeds kouder. Dat is maar een zeer beperkte tijd vol te houden." Het gaat dan om minuten.
Al snel ontstaan in ijskoud water ernstige problemen, met het hart bijvoorbeeld. Zelfs als je levend uit het water wordt gehaald, betekent dat niet automatisch een goede afloop. "Vaak zal de schade intern al zo groot zijn, dat het lichaam niet meer kan herstellen."
Over kinderen die door het ijs zakken, zegt Levels: "Zij hebben veel huid, in verhouding tot de inhoud van het lichaam. Die huid maakt contact met het ijskoude water en daardoor koelen zij nog sneller af dan volwassenen."
Onbewaakte vijvertjes
Vijvertjes waar kinderen in de buurt spelen, zijn doorgaans niet het terrein van ijsclubs. Niemand met kennis van zaken kijkt daar naar de kwaliteit van het ijs.
Daarom nogmaals die kraakheldere woorden van Willem van de Meent uit Loosdrecht: "Kom er niet op, het is nog levensgevaarlijk."
