Betuwelijn kost ruim 250 miljoen belastinggeld extra; ministerie houdt het stil
De verliezen op de Betuwelijn zijn veel hoger dan de overheid ons heeft voorgespiegeld. Dat blijkt uit een rapport van de Algemene Rekenkamer, dat in handen is van RTL Nieuws.
De spoorwegverbinding van Rotterdam naar Duitsland kostte 4,5 miljard euro. 160 treinen per dag zouden erop rijden. Maar dat aantal wordt bij lange na niet gehaald. Per etmaal rijden er maar 100 treinen over het spoor. En dus leidt de Betuweroute al jaren fors verlies. De Betuwelijn heeft de Nederlandse staat in totaal al 322 miljoen euro aan belastinggeld gekost. Dat bedrag komt dus bovenop de aanlegkosten.
Kosten verzwegen
In het rapport is keihard vastgesteld dat de hogere kosten zijn verzwegen: het ministerie wist al jaren dat de Betuwelijn veel duurder uitpakte, maar meldde dat niet aan de Tweede Kamer. Een kwalijke zaak, zegt politiek verslaggever Roel Geeraedts: "Het ministerie doet bewust schimmig over deze kosten om de minister en staatssecretaris niet in de problemen te brengen. Maar het gaat wel om besteding van honderden miljoenen euro’s aan belastinggeld."
In de periode 2006 tot 2013 meldde het ministerie van Infrastructuur en Milieu dat de Nederlandse overheid 76 miljoen bijdraagt aan de verliesgevende Betuweroute. In werkelijkheid gaf de staat meer dan het dubbele uit: 170 miljoen euro. Maar het exacte bedrag is niet aan de Tweede Kamer gemeld, blijkt uit het kritische rapport. De jaren daarna (2013-2015) betaalde de staat nog eens 152 miljoen aan de Betuweroute. Ook dat bedrag is niet in openbare stukken terug te vinden.
Gevoelige tegenvaller
Volgens het onderzoek van de Rekenkamer weet de minister al sinds 2008 dat de Nederlandse staat veel meer moet betalen aan de exploitatie van de Betuwelijn. CDA-Kamerlid Martijn van Helvert is kwaad: "De Betuweroute zou 76 miljoen euro kosten. Naast dat bedrag is er nog eens 250 miljoen euro extra uitgegeven. Jongens! Dat zijn onze belastingcenten! Het moet niet gekker worden!"
Als Kamerlid kun je zo je werk niet doen, zegt Eric Smaling van de SP: "Uit het rapport blijkt dat de informatieverstrekking onvoldoende is geweest. Het kan niet zo zijn dat we dit soort informatie via de Algemene Rekenkamer krijgen."
Minister Schultz schreef destijds wel aan de Tweede Kamer dat de kosten 'significant hoger uitvallen', maar de precieze bedragen werden niet duidelijk in kaart gebracht. En de Tweede Kamer lag ook te slapen. Geen van de Kamerleden vroeg aan de minister hoe groot de tegenvaller echt is.
Bedrijfsleven had gelijk
Toen de Betuwelijn werd aangelegd was het eigenlijk de bedoeling dat het bedrijfsleven aan de spoorverbinding met Duitsland zou meebetalen. Dat wilden de bedrijven niet omdat ze bang waren dat ze de forse investeringen nooit zouden terugverdienen. Dat blijkt helemaal te kloppen. De spoorlijn is simpelweg niet rendabel te krijgen. De prijs die vervoerders voor het gebruik van de Betuwelijn moeten betalen, is niet kostendekkend. Als er wel een kostendekkende vergoeding zou worden gevraagd, dan is het vervoeren van goederen over de Betuwelijn duurder dan transport over de weg.
Eén van de belangrijke redenen voor de aanleg van de Betuwelijn was dat de spoorwegverbinding goed zou zijn voor het milieu. Meer goederen over het spoor, minder vrachtwagens over de weg naar Duitsland en dus een lagere CO2-uitstoot. Of de Betuweroute heeft bijgedragen aan een beter milieu is volstrekt onduidelijk: het ministerie heeft het nooit laten onderzoeken, terwijl dat wel de afspraak was.