Na 10 jaar Nix18 drinken minderjarigen nog steeds te vroeg alcohol, maar 'campagne geslaagd'

Het onderzoek onder ruim 22.000 leden van het RTL Nieuwspanel wijst uit dat driekwart van de jongeren (die nu tussen de 18 en 25 jaar zijn) nog minderjarig was toen zij begonnen met alcohol drinken.

Nog een opvallend cijfer: de meeste ouders zijn hiervan op de hoogte. 60 procent van de ouders van 16- en 17-jarige kinderen zegt dat hun kinderen soms drinken. Bovendien vindt de helft van de ouders van 16- of 17-jarige kinderen, het geen probleem om die kinderen tijdens kerst en oud en nieuw mee te laten drinken.

Champagne met oud en nieuw

En daar zit precies een van de grote problemen bij het terugdringen van jeugdig alcoholgebruik, vindt Wilke Heijnen, projectleider Nix18 bij kennisinstituut voor gezondheid en verslavingszorg Trimbos. "Juist de ouders kunnen veel betekenen bij het terugdringen van het probleem", zegt ze.

Heijnen benadrukt dat ze begrip heeft voor die gewoonte: "Tijdens oud en nieuw of kerst gaan ouders vaak overstag, bijvoorbeeld met een glas champagne. Ik snap heel goed dat je liever hebt dat ze het onder toezicht doen dan buiten de deur, maar het is toch onverstandig om die norm uit te dragen."

Ouders maken die keuze zelfs 'uit liefde', zegt ze. "Omdat ze denken hun kind ermee te helpen. Maar dat is een misvatting. En een hardnekkige ook. Voor jongeren is zo'n dubbele boodschap lastig: je mag thuis wel een glaasje, maar buiten de deur niet. Dat werkt niet. Dan is het beter om te zeggen: helemaal niet drinken, en ook geen uitzonderingen."

Vaker sterkedrank

Ook kinderarts Nico van der Lely van het Reinier de Graaf Gasthuis in Delft, gespecialiseerd in alcoholgebruik, wijst op de belangrijke rol van ouders. "Als het alcohol betreft, zijn ze vaak meer de vriend van kinderen dan ouders."

Daarnaast maakt hij zich, net als Heijnen, zorgen over de centrale positie van alcohol in onze cultuur. "Kinderen leren op school niet hoe slecht het voor je is. Het is overal aanwezig, zoals bij sportclubs en zelfs kappers. Jongeren kunnen het makkelijk bestellen via die flitsbezorgers. Zolang het overal zichtbaar blijft, overal beschikbaar is, en er geen handhaving komt, zie ik geen verbetering."

Van der Lely zegt zich er ook zorgen over te maken dat jongeren het niet meer alleen bij bier houden, maar ook vaker sterkedrank drinken. "Zorgelijk. Ook bingedrinken, grote hoeveelheden ineens, komt vaker voor. Dat zegt iets over de betaalbaarheid en beschikbaarheid van alcohol."

Aan het begin van deze eeuw, ongeveer vanaf 2003, werd er nog een daling ingezet, blijkt uit cijfers van Trimbos. Maar sinds 2015 stagneert het alcoholgebruik onder jongeren. Hoe dat komt, is niet bekend, zegt Nix18-projecleider Heijnen. Ze adviseert ouders met open vizier het gesprek aan te gaan. "Praat er al vroeg over. Stel duidelijke grenzen, maar laat ook weten dat ze met vragen altijd bij je terecht kunnen. Kinderen experimenteren, dat hoort bij opgroeien, en je moet daarover contact houden met je kind."

Lichtpuntje: startleeftijd iets omhoog

Toch vindt Heijnen niet dat Nix18 een mislukt programma is. Integendeel: "Het is geslaagd. Nix18 zet de norm neer die iedereen nu kent. Ouders ervaren dat ook als een steun in de rug. We moeten nog meer inzetten op bewustwording. En trouwens, er is wel een goed resultaat te melden: ten opzichte van 1999 starten jongeren een jaar later met het drinken van alcohol."

Jaarlijks komen in heel Nederland tussen de 900 en 1000 kinderen met een alcoholvergiftiging in het ziekenhuis terecht, zegt kinderarts Van der Lely. En dat aantal is 'helaas' niet dalende, maar stabiel. Toch valt daarbij een lichtpuntje op, zegt hij: "De gemiddelde leeftijd van de kinderen die opgenomen moeten worden met een alcoholvergiftiging, is iets gestegen. Dat is positief. En de startleeftijd is van 12 naar 13 à 14 jaar gestegen. Dus er is zeker winst. Elk jaar dat je later begint, doet de kans op excessief gebruik op latere leeftijd dalen."

Belangrijkste conclusies uit panelonderzoek:

• 54 procent vindt 18 jaar de juiste leeftijd om alcohol te mogen. 22 procent vindt 21 jaar de juiste leeftijd. 12 procent vindt 16 jaar oud genoeg.
• Van de jongeren van 18-25 jaar, de eerste NIX18-generatie, vindt 62 procent 18 de juiste leeftijd, 16 procent van hen vindt dat de leeftijd naar 21 moet. En 9 procent wil terug naar 16 jaar.
• 59 procent vindt dat ouders hun minderjarige tieners moeten leren omgaan met alcohol door ze onder toezicht af en toe te laten drinken.
• Driekwart van de jongeren van 18-25 jaar (de eerste generatie NIX18) heeft voor zijn/haar 18de alcohol gedronken.
• Van de ouders van 16- en 17-jarigen die weleens drinken, laat driekwart (76 procent) zijn/haar kind thuis (af en toe) alcohol drinken, omdat er dan in ieder geval zicht op is.
• Van de ouders van 16- en 17-jarigen vindt de helft (51 procent) het geen probleem als hun kind met de feestdagen een glaasje alcohol drinkt.
• 4 procent vindt dat alcohol helemaal verboden moet worden.
• Van de jongeren van 18-25 jaar die wel eens alcohol gedronken hebben, was bijna de helft (43 procent) aan het begin 16 of 17 jaar. 26 procent was 14 of 15 jaar. 26 procent was 18 jaar of ouder.

Verantwoording

Het onderzoek is gehouden 8 tot en met 11 december 2023 onder ruim 22.000 leden van het RTL Nieuwspanel, waaronder ongeveer 2000 ouders van tieners in de leeftijd van 14 tot en met 17 jaar, en bijna 500 jongeren van 18 tot en met 25 jaar. Het onderzoek is representatief voor vijf variabelen: leeftijd, geslacht, opleiding, werkzaamheid en politieke voorkeur.

Wil jij voortaan ook meedoen aan onderzoeken van het RTL Nieuwspanel? Meld je dan hier aan!