Maakt Frans Timmermans nog kans op een Europese topfunctie?
De kans dat het Frans Timmermans gaat lukken om voorzitter van de Europese Commissie te worden, is klein, maar er is nog een kans. Dat zeggen insiders tegen RTL Nieuws. Maar hoe zit het precies? En als Timmermans het niet wordt, wie dan wel? Politiek verslaggever Fons Lambie legt uit.
Waar gaat het morgenavond in Brussel precies over?
Het gaat over de verdeling van een aantal topfuncties in Europese Unie. De belangrijkste: de voorzitter van Europese Commissie, de opvolger van Jean-Claude Juncker. Maar er moet nog een paar topfuncties worden ingevuld. Het gaat dan om de voorzitter van de Europese Raad, de nieuwe voorzitter van het Europees Parlement, de nieuwe Hoge Vertegenwoordiger voor buitenlands beleid en tot slot: de nieuwe baas van de Europese Centrale Bank.
Hoe gaat dat in zijn werk?
Het was volop bellen en overleggen voor Europese politici deze week. Zowel de Europese regeringsleiders als de fracties in het Europees Parlement zijn druk bezig met de verdeling van de topfuncties. Er wordt druk gesproken, bijvoorbeeld in de marge van G20-top in Japan en morgenavond is er een speciale EU-top van de regeringsleiders. De goed ingevoerde Financial Times noemt Timmermans als de kandidaat waar in Japan steeds meer steun voor begint te ontstaan. Een nieuwe Commissievoorzitter moet genoeg steun hebben bij de regeringsleiders, maar ook het Europees Parlement moet instemmen met een kandidaat.
Wat speelt mee?
In de verdeling van functies speelt alles mee: komen de verschillende politieke fracties allemaal aan bod? Is het eerlijk verdeeld tussen christendemocraten, sociaaldemocraten en liberalen? Hoe zit het met de man/vrouw-verdeling? En zijn de functies eerlijk verdeeld tussen de verschillende landen, denk bijvoorbeeld aan de verdeling tussen Oost- en West-Europa en Noord- en Zuid-Europa. Het is politiek puzzelen voor gevorderden.
De naam van Frans Timmermans wordt toch vaak genoemd?
Ja, Frans Timmermans was een van de spitzenkandidaten. De grote politieke fracties hadden voor de Europese verkiezingen in mei een 'spitzenkandidaat' naar voren geschoven. Bij de christendemocraten de Duitser Manfred Weber, bij de sociaaldemocraten Frans Timmermans.
De liberalen waren eigenlijk tegen het spitzenkandidaten-systeem en kwamen met meerdere kandidaten. De Deense Margrethe Vestager kwam de laatste weken bovendrijven. Maar geen van de drie krijgt nu genoeg steun. De christendemocraten zijn de grootste, maar de andere fracties willen Manfred Weber niet steunen. Ook onder regeringsleiders is er weinig steun voor de Duitser. Nu is afwachten of steun ontstaat voor Timmermans of Vestager. Timmermans krijgt uiteraard steun van Nederland en sowieso van de sociaal-democratische premiers van Spanje en Portugal. Lastiger ligt het in Oost-Europa: in Polen en Hongarije hebben ze een uitgesproken hekel aan Timmermans.
Maakt Timmermans dan toch kans om de voorzitter van de Europese Commissie te worden?
Er is een kleine kans. Tot nu toe zat het muurvast. De christendemocraten zijn de grootste fractie in het Europees Parlement, maar hun kandidaat, de Duitser Manfred Weber, heeft niet voldoende steun. Niet in het Europees Parlement en niet onder regeringsleiders. Bondskanselier Merkel steunt Weber, maar de Franse president Macron wil hem niet. Bij de EU-top in juni heeft de Franse president Macron het hele spitzenkandidaten-systeem al dood verklaard. Ook Rutte, een van liberale premiers, vindt het spitzenkandidaten-systeem helemaal niks.
Een groepje van zes regeringsleiders heeft de afgelopen weken een uitweg proberen te zoeken, maar dat is nog niet gelukt. Tot nu toe eisen de christendemocraten het voorzitterschap van de Commissie op. De vraag is of de andere leiders en fracties daarmee akkoord gaan. Mocht het geen christendemocraat worden, dan is Timmermans een kanshebber. Dan kan hij alsnog komen bovendrijven als de kandidaat waar toch alle steun voor ontstaat, maar niets is zeker, benadrukken insiders. Wellicht komen de christendemocraten met een andere kandidaat op de proppen. Dan wordt de Fransman Michel Barnier genoemd. Hij heeft veel ervaring als hoofdonderhandelaar bij brexit en is christendemocraat.
Krijgt Timmermans dan een andere topfunctie?
Dat kan ook. Naast Commissievoorzitter wordt Timmermans ook genoemd als kanshebber voor de functie van Hoge Vertegenwoordiger voor buitenlandse beleid. Regeringsbronnen in Den Haag benadrukken dat de taken van zijn portefeuille wel moeten worden uitgebreid. Zo moet de Hoge Vertegenwoordiger dan ook migratiedeals sluiten. Maar of Timmermans deze functie krijgt, is afwachten.
En anders wordt Timmermans gewoon lid van het Europees Parlement?
Ja, dat de bedoeling. Hij staat op de lijst van gekozen parlementariërs en neemt volgende week zitting in het Europees Parlement – tenzij hij dus zondagnacht een van de topfuncties krijgt toegewezen. Zodra Timmermans in het parlement plaatsneemt, moet Nederland tijdelijk een andere eurocommissaris benoemen. Dat wordt naar verwachting een tijdelijke vervanger, zeggen bronnen. Dat kan ook een relatief onbekende persoon zijn, bijvoorbeeld voormalige diplomaat of topambtenaar die de post voor een paar maanden gaat invullen. Na de zomer wordt de rest van de Europese Commissie samengesteld. Dan mag Nederland ook weer nieuwe eurocommissaris leveren.
Maakt Timmermans dan kans op een nieuwe termijn als eurocommissaris?
Hij is zeker een kanshebber, maar het is nog niet zeker. De exacte invulling van de rest van de Europese Commissie volgt echt pas na de zomer. Alle 28 landen moeten dan een eurocommissaris voordragen. Een van de Nederlandse kanshebbers kan best Frans Timmermans zijn, maar dat hoeft niet.
Waar hangt dat van af?
Dat is een besluit van het Nederlandse kabinet. Volgens Haagse bronnen vinden vooral CDA en D66 dat zij nu aan de beurt zijn. De officiële afspraak in het kabinet is: we gaan voor beste plek. Als Nederland een betere plek kan krijgen met Frans Timmermans, dan zal premier Rutte achter Timmermans blijven staan. Als Nederland geen topfunctie binnensleept, dan wil ons land graag een belangrijke portefeuille, bijvoorbeeld klimaat of een financieel-economische portefeuille.
Moet er zondagnacht duidelijkheid komen?
Ook dat hoeft niet. Mochten de EU-leiders er niet uitkomen, dan kost het meer tijd. Het Europees Parlement zal dan wel aanstaande woensdag al een voorzitter kiezen, dus om zelf de regie te houden proberen de EU-leiders alsnog zondagnacht – of maandagochtend – een akkoord te bereiken.
