Het verhaal dat Barbara Visser niet vertelt over de verhuizing van de marinierskazerne
Volgens politiek commentator Frits Wester valt er heel wat af te dingen op het verhaal dat staatssecretaris Barbara Visser vertelt over het afblazen van de verhuizing van de marinierskazerne naar Vlissingen. "Het afblazen van de verhuizing schuift Visser wel heel makkelijk in de schoenen van de mariniers", concludeert Wester in een analyse.
In 2012 besloot het eerste kabinet-Rutte dat de nieuwe marinierskazerne in Vlissingen zou komen. Daarmee kwam voor het korps een einde aan een onzekere periode waarbij zelfs opheffing van het korps of samenvoeging met het Korps Commandotroepen serieus aan de orde waren geweest.
Ook zou er met de nieuwe kazerne grotendeels een einde moeten komen aan de versplinterde huisvesting van het korps. Vier locaties: Doorn, Rotterdam, Den Helder en Texel vond men toen ook te veel, naast ook nog een keer alle externe oefenplaatsen, zoals bijvoorbeeld schietkamp De Harskamp.
Oorverdovend stil
Terwijl de Zeeuwen blijmoedig aan de voorbereidingen voor de nieuwe kazerne begonnen, bleef het lange tijd oorverdovend stil in bestuurlijk Den Haag. Er waren wel eens wat geluiden te horen van twijfel. Zoals: hebben we wel de juiste beslissing genomen? Wordt de operatie niet te duur?
Maar niemand die acht jaar lang een nieuw besluit durfde te nemen. Dus de Zeeuwen gingen gestaag door met de voorbereidingen. Ze gaven daar geld voor uit en rekenden op de komst van een nieuwe kazerne naar 'hun' Vlissingen.
Goed voor de werkgelegenheid en goed voor de Zeeuwse economie.
Binnen het kabinet, aangestuurd door een deel van de huidige defensie -en marinetop, nam het verzet tegen de verhuizing naar Vlissingen echter steeds meer toe. Stiekem werd er dan ook gekeken naar alternatieven, terwijl er naar buiten toe werd gedaan alsof er geen vuiltje aan de lucht was.
Tot een paar weken geleden. Toen lekte via RTL Nieuws uit dat staatssecretaris Visser van Defensie in het kabinet voorstelde om te besluiten de verhuizing naar Vlissingen af te blazen.
'Plotselinge actie'
Een plotselinge actie, ondoordacht, met niet het minste idee hoe je dat de Zeeuwen moest gaan vertellen. Laat staan over een billijke compensatie voor de Zeeuwen. Resultaat waren boze, vooral CDA- en ChristenUnie-ministers, en een staatssecretaris die haar huiswerk opnieuw moest maken.
En natuurlijk waren de Zeeuwen helemaal over de rooie: 'wat maken ze ons nou?' De toch al onzekere staatssecretaris Visser wist als door haar eigen bestuurlijk gepruts niet meer hoe ze het had.
Schimmige verklaringen
Wat volgde waren bijzondere, wisselende, tegenstrijdige, en schimmige verklaringen van de zijde van het kabinet. Premier Rutte zei na het uitlekken van het mogelijk afblazen van de verhuizing naar Vlissingen, dat er geen sprake was van een heroverweging van het besluit en dat de staatssecretaris slechts dilemma’s had geschetst.
Vice-premier De Jonge zei afgelopen vrijdag dat de heroverweging - let wel heroverweging dus - geleid had tot de voorgenomen beslissing de kazerne niet naar Vlissingen te verhuizen, maar naar Nieuw Milligen. Er was dus wel degelijk een heroverweging geweest.
In de tussenliggende weken bleef Visser maar volhouden dat er geen besluit was en slechts sprake van dilemma’s. Ook de Zeeuwen zelf kregen vorige week van Visser nog te horen dat er geen besluit was, terwijl de boodschap toch echt niet anders kon worden uitgelegd. Over compensatie werd nog steeds niet gesproken. Dat mag minister Knops van Binnenlandse Zaken nu uitzoeken met de Zeeuwse bestuurders.
'Onduidelijk'
En wat dat voorgenomen besluit nu precies voorstelt, blijft ook onduidelijk. Of de Zeeuwen nog hoop konden houden op de komst van de kazerne - het betreft tenslotte formeel slechts een voorgenomen besluit - kon vice-premier De Jonge vrijdag ook niet beantwoorden.
Terwijl het persbericht van Defensie zelf die dag daar nog wel ruimte voor liet. De kop luidde: 'Marinierskazerne mogelijk niet naar Vlissingen'. Dus dat laat ruimte voor mogelijk toch nog wel.
Onwil van mariniers
Ondertussen wordt als belangrijkste reden voor de koerswijziging door staatssecretaris Visser steeds gewezen op de leegloop bij het Korps en de onwil van mariniers om naar Vlissingen te gaan.
Maar kijken we naar de onderzoeken van Defensie zelf, dan blijkt dat het met de uitstroom van mariniers nog best meevalt in vergelijking met andere krijgsmachtonderdelen. Zo was de uitstroom van mariniers die zelf om ontslag vroegen, over de afgelopen tien jaar gemiddeld lager dan die bij het Korps Commandotroepen en fors lager dan die bij bijvoorbeeld de Lucht Mobiele Brigade.
Niet echt een probleem
En ook de aanwas van jonge mariniers is niet echt een probleem. Als je al wilt spreken van een probleem, dan zit dat met name bij de oudere onderofficieren. Als die boven de 40 jaar zijn en het echte stoere werk waarvoor ze ooit marinier werden er op zit, is er weinig toekomst meer voor ze bij het korps.
Het korps is met zo’n 2300 man een kleine specialistische eenheid met ook een kleine top. Doorstroming daarin is dus ook maar voor een kleine groep weggelegd. Dat is ook de reden dat juist onderofficieren rond die leeftijd vertrekken.
Familie
Uit onderzoek blijkt ook dat maar 10 procent van de mariniers in de provincie Utrecht woont waar de huidige kazerne ligt. De belangrijkste reden voor de keuze van hun woonplaats is volgens de mariniers hun familie en sociale omgeving. Daarna volgt werkgelegenheid van de partner en daarna pas de nabijheid van de werkplek.
Als de kazerne naar Vlissingen gaat, is dat voor de overgrote meerderheid dan ook geen reden om te verhuizen. "Ik ben nu ook bijna nooit thuis, waar ik niet thuis ben maakt dan ook niet zoveel uit", aldus een marinier.
Geef ons niet de Zwarte Piet
Wat zowel aspirant-mariniers als actieve mariniers zeggen, is dat ze vooral duidelijkheid willen. Vertel nu eens precies waar we straks gaan werken. "We willen gewoon rammen, ons werk doen en goed kunnen trainen." Waar maakt niet zoveel uit, als het maar praktisch is en de faciliteiten goed zijn, zo valt te beluisteren. "Maar geef ons niet de Zwarte Piet als je Vlissingen om andere redenen af wilt blazen".
"Wij worden nu weggezet als watjes die overal op de wereld heen willen zoals onze wapenspreuk zegt, maar niet naar Vlissingen. Dat onterechte beeld gaat ons nu door het optreden van de staatssecretaris in de media nog lang achtervolgen."
De mensen die een verhuizing naar Vlissingen aangrijpen om het korps te verlaten, willen toch al vertrekken aldus leden van de voormalige Defensietop, waaronder de Marine en Mariniers.
En natuurlijk zijn er mariniers te vinden die het Korps vanwege de verhuizing willen verlaten. Maar net zo goed worden daarvoor redenen gegeven als: salaris, verveling, te weinig spannende uitzendingen, onbalans werk en vrije tijd en maatschappelijke erkenning. Dit naast redenen die weinig anders zijn dan bij werknemers in elk ander bedrijf of organisatie.
Bestuurlijke puinhoop
Al met al is wel duidelijk dat de voorgenomen verhuizing van de Marinierskazerne in een politiek bestuurlijke puinhoop is veranderd.
De Zeeuwen zijn er de dupe van en de mariniers die het betreft worden weggezet als dwarse militairen die niet willen verhuizen.
Het kabinet met staatssecretaris Visser heeft dit zelf allemaal veroorzaakt. Visser wacht vandaag dan ook een heel lastig debat met de Tweede Kamer. Los van de plek waar de mariniers straks nu echt heen gaan. Elk verkeerd woord kost haar, naast verlies aan politiek gezag en prestige, extra geld aan compensatie voor de Zeeuwen.