Dit heeft Rutte wel en niet binnengehaald tijdens de EU-top
Europese leiders hebben een deal gesloten over het coronaherstelfonds van 750 miljard euro en de meerjarenbegroting. Het herstelfonds zal voor 390 miljard euro uit subsidies en 360 miljard uit leningen bestaan. Politiek verslaggever Fons Lambie was er de afgelopen vier dagen bij, hij legt uit wat Rutte wel en niet heeft binnengehaald.
Het gaat om veel geld Fons, waarom is Rutte zo tevreden?
"In zo'n akkoord tussen 27 landen zitten voor elk land krenten in de pap. Voor Nederland zijn die duidelijk: de fors hogere korting die Rutte heeft binnengehaald. Daarnaast mag Nederland een hoger percentage van douane-inkomsten houden, die via ons land binnenkomen. Ook heeft Rutte de vergaande voorstellen voor een coronaherstelfonds omlaag kunnen krijgen en een 'noodrem' weten te verwerven om te zorgen dat landen hervormen."
Is Rutte dan alleen maar blij over de uitkomst van de top?
"Nou, dat valt mee. Er zitten in de deal ook genoeg afspraken waar Den Haag in eerste instantie niet mee wilde instemmen. Het coronaherstelfonds, met honderden miljarden aan subsidies, wilde Rutte niet, maar in ruil voor een 'noodrem' gaat hij akkoord. Krijgt een land hulp maar hervormt een land niet, dan kan de betaling worden stopgezet en moet er opnieuw naar de hervormingsplannen worden gekeken. Daarnaast wordt het herstelfonds gedeeltelijk gevuld door de Europese Commissie, die zelf gaat lenen op de kapitaalmarkt en waarvoor de lidstaten garant staan. Dat betekent weer nieuwe, gezamenlijke Europese schulden - iets dat Nederland liever ook niet zou zien. En daarnaast komen er een paar Europese belastingen, bijvoorbeeld op plastic. En er komt een milieubelasting op vervuilende producten van buiten de Europese Unie. Daar was het kabinet al een tijdje voor, maar het was een stap die VVD-politicus Rutte liever niet zou maken."
Ik begrijp dat Rutte zwaar heeft ingezet tijdens de onderhandelingen, hoe verliepen die?
"Als je terugkijkt, is Nederland de afgelopen maanden toch een beetje verrast door Duitsland. Rutte dacht lang dat hij vergaande en grote plannen zou kunnen tegenhouden met steun van Duitsland. De premier speelde graag de rol van het boze neefje van Duitsland. Maar wat 'neefje' Rutte niet had verwacht, was dat 'tante' Merkel bereid was om door de coronacrisis een vergaande, grote stap te zetten. Daarom kon Rutte de afgelopen weken en vooral de afgelopen dagen vooral bijsturen en afremmen. Dat deed hij volop. Irritaties horen erbij, maar de spanning liep hoog op. Het helpt Rutte ook om dit akkoord te verkopen in eigen land."
Ik hoorde niet eerder dat Nederland zich zo hard opstelde, klopt dat?
"Het knettert zo omdat het om heel veel geld en heel grote belangen gaat, tussen machtige mensen. Maar sommige irritaties ontstaan ook door de manier waarop zuinige landen ernaar kijken. Die staan tegenover andere landen, die fundamenteel anders kijken naar het Europese project. Neem de Luxemburgse premier, die spreekt liefdevol over het grootste vredesproject ooit en vindt het bizar dat Nederland denkt in contributies en kortingen. En Merkel die zegt dat het alleen goed gaat met Duitsland, als het goed gaat met Europa. En vroeger kon Nederland zich altijd verschuilen achter de Britten in discussies over begrotingen en zuinigheid, maar na de brexit is dat voorbij. Het is ook even wennen zonder de Britten, zei een topdiplomaat achter de schermen. Daarom moest Nederland z'n eigen clubje zuinige landen smeden en steun zoeken."
Is dit schadelijk voor de rol van Nederland in Europa?
"Een EU-top van tientallen uren onderhandelen zal Rutte lang bijblijven, niet alleen omdat er nog een stevig debat zal worden gevoerd in Den Haag. Hij zal ook in Europees verband nog regelmatig worden herinnerd aan dit gevecht. Maar de schade was pas echt groot geweest als Rutte nu nog dwars had gelegen en de hele top had laten mislukken. Maar uiteindelijk heeft mister No toch ja gezegd."
