Tjeenk Willink: onderhandelingen formatie kunnen niet volledig openbaar
De nieuwe informateur Herman Tjeenk Willink heeft morgen de eerste gesprekken met fractievoorzitters over een nieuw kabinet. Over de inhoud zal hij niet zomaar naar buiten treden, zegt hij. "Onderhandelingen in pure openbaarheid bestaan niet."
Morgen en vrijdag praat Tjeenk Willink met de zeventien partijen in de Tweede Kamer. In volgorde gaat hij niet van groot naar klein, zoals gebruikelijk, maar van klein naar groot. Hij doet dit onder meer omdat zij een 'frisse blik hebben om een nieuwe bestuursstijl te ontwikkelen'. Eerst zijn de eenmansfracties dus aan de beurt.
'Pure openbaarheid bestaat niet'
Aan de vooravond van zijn eerste gesprekken laat hij weten dat de kabinetsformatie niet openbaar wordt. "Onderhandelingen in pure openbaarheid bestaan niet."
Tjeenk Willink moet kijken of de vertrouwenscrisis in politiek Den Haag kan worden opgelost en de formatie uit het slop kan worden getrokken, nadat verkenner Kajsa Ollongren twee weken geleden was gefotografeerd met een formatiememo onder haar arm. Daarop stond onder meer: 'Omtzigt: functie elders?'
In een poging de onderste steen boven te krijgen, stemde de Kamer er uiteindelijk mee in om alle verslagen te openbaren van de gesprekken die de oud-verkenners hadden met de fractieleiders. Maar dat betekent niet dat de kabinetsformatie onder leiding van Tjeenk Willink ook openbaar wordt, zegt hij. "Ik sluit niet uit dat ik op gegeven moment zeg: zijn er dingen die we onder vier ogen moeten bespreken?"
Achterkamertjespolitiek
In het ergste geval vraagt hij de ambtelijke ondersteuning zelfs even naar buiten te gaan. Dat 'gebeurt in elk goedlopend bedrijf', zegt de minister van staat. Het betekent volgens hem niet dat er sprake is van achterkamertjespolitiek. "Er zijn soms dingen die je helemaal niet hoeft op te schrijven. Mensen willen graag reflecteren met iemand die je niet alles hoeft uit te leggen."
Tjeenk Willink, die ook informateur was bij drie eerdere kabinetten, waarschuwt alvast dat hij een 'vrij wonderlijk geheugen' heeft. "Ik herinner me veel dingen die niet relevant zijn, andere belangrijke dingen vergeet ik en moet iemand anders me aan herinneren."
'Geen dichtgetimmerd regeerakkoord'
Welke partijen ook in een nieuw kabinet stappen, ze zullen hun onderlinge afspraken niet in een dichtgetimmerd regeerakkoord moeten vastleggen, zei hij verder. Het gesprek over een onafhankelijke Tweede Kamer en een meer transparante bestuursstijl vraagt volgens hem ook om een ander regeerakkoord.
Tjeenk Willink krijgt drie weken de tijd om de patstelling te doorbreken die is ontstaan. Onder de nieuwe informateur moet het vertrouwen tussen Rutte en de partijen worden hersteld. Mocht dat niet lukken, dan is Rutte bereid de VVD-fractie vanuit de oppositie te leiden.