Kamermeerderheid wil eigen risico in zorg afschaffen, goed idee?
Een Kamermeerderheid wil het eigen risico afschaffen. Als dat al gaat gebeuren, is het dan wel een goed idee? We vroegen het aan enkele zorgeconomen en hoogleraren en die zijn kritisch. "Het is een populair praatje dat 6 miljard euro kost. Dat moeten we toch ergens van gaan betalen."
1. Wie willen het eigen risico afschaffen?
Een meerderheid van de Tweede Kamer wil het eigen risico afschaffen. Volgens de indieners van de motie (SP en PvdD) is het verplichte eigen risico van 385 euro per jaar voor één op de vier Nederlanders reden om zorg te mijden. Dat is volgens hen een probleem dat niet kan wachten totdat er een nieuw kabinet zit. Behalve van linkse partijen SP, PvdD, PvdA/GL en Denk kreeg de motie steun van PVV en BBB. Die laatste twee onderhandelen mee voor een nieuw kabinet.
2. Wat is de reden?
Het is niet de eerste keer dat politieke partijen 'deze totempaal' optuigen, zeggen zorgeconomen. "De partijen weten heel goed waar het onbehagen van de mensen zit", vertelt zorgeconoom Marcel Canoy die kritisch is.
Canoy stelt grote vraagtekens bij het aantal zorgmijders dat wordt genoemd. "We weten niet precies hoe groot de groep mensen is die zorg mijden, maar zeker niet 1 op de 4. Ook er is geen onderzoek dat het verband tussen het afschaffen van het eigen risico en het mijden van zorg hard duidelijk maakt."
Het is volgens Canoy vanzelfsprekend dat geld een reden is dat mensen minder aanspraak maken op zorg. "Maar er spelen ook andere zaken mee: bijvoorbeeld dat mensen niet weten dat ze zelf niet hoeven te betalen voor een huisarts. Of omdat ze complexe zorgproblemen hebben. Ook mijden mensen zorg omdat ze de overheid of artsen niet vertrouwen."
Zorgeconoom Xander Koolman is iets genuanceerder: "Toen het eigen risico in 2012 hard steeg, zagen we echt een flinke terugloop in de vraag naar ziekenhuiszorg. Hoe groot die was, is niet met een precies cijfer te benoemen."
3. Hoeveel kost het?
Het afschaffen van het eigen risico wordt geschat op 6 miljard per jaar. Het afschaffen van het eigen risico (van 385 euro) kost alleen al 4 miljard. Daarbovenop komt nog een bedrag voor 2 miljard omdat de vraag naar zorg zal toenemen na deze maatregel, zo is de verwachting.
De zorgeconomen denken dat de toename van de zorgvraag wel mee zal vallen. De barrière om zorg te gebruiken neemt wel af, maar het is niet zo dat een ziekenhuis meer personeel krijgt, of meer capaciteit en geld krijgt. Ziekenhuizen moeten omgaan met schaarste en bepalen: wie geef ik welke zorg? De druk neemt dus eerder toe.
Koolman denkt dat de toename van zorg wel meevalt als het eigen risico wegvalt.
4. Hoe gaan we dat dan betalen?
Die 6 miljard moet natuurlijk wel ergens van betaald worden. Bijvoorbeeld door de maandelijkse premies te verhogen. Verkoulen: "Dat gaat iedereen raken in de portemonnee. Vooral mensen die weinig gebruik maken van zorg zullen daar de dupe van worden."
Een andere manier om dit te betalen is de belastingen verhogen. "Linksom of rechtsom moet je dit betalen."
5. Is de zorgpremie eigenlijk hoog vergeleken met andere landen?
In Nederland zijn de eigen betalingen aan zorg (zoals het eigen risico) relatief laag, zegt Canoy. "In omliggende landen moeten inwoners veel meer zelf bijbetalen aan de zorg. Het eigen risico is vaak hoger en ook de bijdrage aan medicijnen is in landen om ons heen vaak veel hoger."
Het eigen risico is natuurlijk geen subtiel instrument, vervolgt Canoy. "Maar het draagt wel bij dat zorg niet gratis is. En mensen dus niet oneindig zorg kunnen vragen. De zorg is duur en wordt de komende jaren alleen maar duurder."
6. Hoe groot is de kans dat het eigen risico ook echt wordt afgeschaft?
Een meerderheid van de Kamer wil het nu. Wat het volgend kabinet daarmee doet, zal afhangen van de coalitieonderhandelingen. De aangenomen motie is niet gedekt en een nieuw kabinet zal niet snel een ongedekte motie ter waarde van 6 miljard gaan uitvoeren. Zorgeconomen zien het ook niet snel gebeuren, Canoy: "Dit is een heel dure oplossing voor een relatief klein probleem."
7. Wat zijn betere oplossingen?
Er zijn ook andere oplossingen, benadrukken de experts. Koolman: "Bijvoorbeeld om een 'eigen risico in stappen' in te voeren. Elke keer 50 euro na een zorgvraag. Dan ben je niet meteen je hele risico kwijt."
De zorgeconomen zien ook meer heil om zorgkosten meer inkomensafhankelijker te maken. Want: "Bij het afschaffen van het eigen risico profiteert iedereen."
Canoy benadrukt dat er ook gemeentepolissen zijn voor minima. "Daar zou je ook meer op kunnen inzetten." Verkoulen vindt dat de echte problemen in de zorg vooral liggen in andere zaken. Zo is hij voorstander om te investeren in een betere huisartsenzorg.
