Harde conclusies over azc Ter Apel: zeer onveilig, forse toename incidenten

De afgelopen vier maanden zijn bij zeker acht steekincidenten al diverse mensen gewond geraakt, schrijft de inspectie. Medewerkers van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) en de beveiligingsdienst hebben onvoldoende middelen om de problemen aan te pakken. Zij zijn niet bevoegd of onvoldoende getraind om geweldsincidenten te voorkomen of aan te pakken, aldus de inspectie.

Situatie nog verder verslechterd

Het is niet de eerste keer dat de inspectie alarm slaat. In december vorig jaar ging er ook al een brandbrief naar verantwoordelijk demissionair staatssecretaris Eric van der Burg (VVD), met daarin ernstige zorgen over de veiligheidssituatie in Ter Apel.

De inspectie stelt nu dat 'dit signaal niet heeft geleid tot verbetering van de veiligheidssituatie voor bewoners en medewerkers'. De situatie is zelfs verslechterd. "Deze risico's zijn sinds vorig jaar alleen maar toegenomen", schrijft de inspectie aan de bewindspersonen.

Dat de situatie al langer piept en kraakt zie je in onderstaande video, waarin we een zeldzaam inkijkje achter de schermen kregen:

Meer wapens en incidenten

De inspectie meldt nu een forse toename van het aantal wapens dat in beslag werd genomen. Tussen december en april werden zo'n 160 steekwapens gevonden, bijna een verdriedubbeling van de periode daarvoor. Ook werden in die periode gestolen waar en drugs in beslag genomen.

Het betrokken beveiligingsbedrijf Trigion en het COA melden verder een toename van ernstige incidenten, zoals steekpartijen. Deze vinden volgens de beveiliging vooral plaats tussen bewoners, maar zij zien ook dat de agressie op medewerkers wordt gericht, als deze proberen om een incident te de-escaleren.

Aanbevelingen

De inspectie adviseert met klem om op de zeer korte termijn extra politieagenten in te zetten. Aanvullend moet er ook meer personeel komen met boa-bevoegdheden, zodat zij op het moment dat het misgaat adequater kunnen ingrijpen.

Aan deze urgente voorwaarden moet volgens de inspectie eerst worden voldaan, om daarna aan de middellange- en langetermijnaanpak te kunnen werken. De problemen kunnen volgens de inspectie alleen opgelost worden als alle organisaties uit de asielketen, strafrechtketen, zorgketen en de gemeente samenwerken.

'Druk verlichten lukt niet'

"Dit is al de tweede keer dat de inspectie waarschuwt voor de veiligheid van mensen en medewerkers in het aanmeldcentrum", zegt politiek verslaggever Floor Bremer.

"Het kabinet slaagt er maar niet in de druk op Ter Apel te verlichten. Inmiddels is de maximale dwangsom van 1,5 miljoen euro betaald en nog steeds zit het centrum overvol met dus ernstige veiligheidsrisico’s tot gevolg. Het komt als een van de belangrijkste dossiers op het bord van de nieuwe minister Marjolein Faber te liggen. Met als opdracht hier een oplossing voor te vinden. Zodat bewoners en personeel veilig zijn."

Reactie Van der Burg:

"We onderschrijven de noodzaak om er alles aan te doen om de veiligheid op de COA-opvanglocatie in Ter Apel te verbeteren", zegt demissionair staatssecretaris Van der Burg in een reactie. "Al langere tijd staat de opvang onder druk doordat er veel meer mensen worden opgevangen dan de bedoeling is. De afgelopen tijd wordt er extra gesurveilleerd door de politie en agenten ingezet uit andere delen van de eenheid Noord-Nederland. Daarnaast wordt de bijstand van de Koninklijke Marechaussee met 3 maanden verlengd."

Volgens Van der Burg is het een positieve ontwikkeling 'dat de instroom van nieuwe asielzoekers in Ter Apel licht daalt en er een aantal grote opvanglocaties opengaan'. "Vorige week hebben we als ministerie samen met de minister-president de provincies opgeroepen snel met honderd opvangplekken per provincie te komen. We verwachten hier op korte termijn positief effect van zodat de druk op Ter Apel afneemt en we hopelijk half juli structureel onder de 2000 mensen zitten. Als dit lukt, kan ook de procesbeschikbaarheidslocatie weer open voor de afhandeling van overlast gevende asielzoekers. Het COA ziet dan ook weer kans die groep over het land te verspreiden in andere opvangcentra. Daarmee neemt de druk in Ter Apel verder af en neemt de veiligheid toe. Politie, Justitie en COA gaan met de inspectie in gesprek over de aanbevelingen."

Enige aanmeldcentrum

Het asielzoekerscentrum in het Groningse Ter Apel is het enige aanmeldcentrum van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Iedere asielzoeker in Nederland moet zich hier eerst aanmelden, voordat diegene verder de asielprocedure in mag. Door een groot tekort aan opvangplekken zit Ter Apel vaak overvol. 

In het verleden sliepen daarom asielzoekers ook buiten in tenten, iets wat alle partijen nu proberen te voorkomen. Op last van de rechter mogen tegelijkertijd maximaal 2000 mensen binnen de muren van het azc verblijven. De afgelopen maanden werd dat aantal geregeld overschreden, met gevaarlijke situaties als gevolg.