Onduidelijkheid over uitstootvrije zones grote steden: dit weten we nu
De invoering van uitstootvrije zones in steden moet voor ondernemers tot 2029 worden uitgesteld, vindt een Kamermeerderheid. Maar steden willen in januari beginnen met de zogenoemde 'zero-emissiezones', zodat bestelbusjes die veel uitstoten niet meer welkom zijn. Hoe zit het nou? De belangrijkste vragen en antwoorden op een rij.
1. Hoe zat het ook alweer met die zero-emissiezones?
In die uitstootvrije zones worden vervuilende bestelauto's en vrachtwagens met benzine-, diesel of gasmotoren stapsgewijs niet meer toegelaten. Het is een gevolg van het klimaatakkoord, waarin is afgesproken om de totale uitstoot van CO2 te halveren in 2030.
Ongeveer 30 Nederlandse steden hebben besloten zero-emissiezones in te stellen. Bij een groot deel daarvan, veertien, is de ingangsdatum januari 2025, dus over ruim twee maanden. Het gaat om Gouda, Eindhoven, Assen, Amersfoort, Nijmegen, Maastricht, Zwolle, Delft, Utrecht, Den Haag, Tilburg, Leiden, Rotterdam en Amsterdam.
De zones, waar dan alleen nog elektrische óf schone bestelbussen en vrachtauto’s worden toegelaten, moeten ertoe leiden dat er minder opstoppingen en parkeerproblemen zijn, maar vooral dat de lucht schoner wordt.
2. Wat is er nu aan de hand?
Een meerderheid in de Tweede Kamer wil dat die verplichting voor ondernemers wordt uitgesteld tot 2029. Het gaat om VVD, PVV, BBB, SGP, JA21, FVD en DENK.
En ook het kabinet wil er van af, schreef het al in het regeerprogramma: "Bezien wordt op welke manier het instellen van zero-emissiezones kan worden uitgesteld, onder andere om uitzonderingen voor bijvoorbeeld ondernemers landelijk te kunnen regelen (standaardiseren)."
Daar staat echter ook dat ‘de instelling van zero-emissiezones blijft een gemeentelijk besluit’.
3. Oké, dat lijkt me duidelijk, het gaat dus niet door?
Nee, zo simpel is het niet. Ten eerste omdat veel gemeenten wél willen dat de zero-emissiezones worden ingevoerd. Ze hebben het besluit al jaren geleden genomen en iedereen is op de hoogte gebracht. Ook zijn er talloze voorbereidingen getroffen voor de invoering. De gemeenten vinden ook dat het kabinet er niets over te zeggen heeft, maar dat het besluit bij hen ligt.
Daarnaast hebben veel ondernemers in binnensteden zich ook voorbereid. Die hebben dus nieuwe voertuigen gekocht of ontheffingen aangevraagd, bijvoorbeeld als ze een nieuwe bedrijfsauto niet kunnen betalen.
Gemeenten, maar ook vertegenwoordigers van het bedrijfsleven zoals VNO-NCW en MKB Nederland, vinden het oneerlijk voor bedrijven die hebben geïnvesteerd in duurzame voertuigen dat de maatregel op het laatste moment wordt teruggedraaid.
Daarbij is er ook weinig aan te doen op zo'n korte termijn, als de verantwoordelijk staatssecretaris daartoe zou besluiten. In een groot aantal gemeenten gaan de zero-emissiezones al per 1 januari in. Dat is over iets meer dan twee maanden. In die tijd valt er weinig te regelen voor het ministerie, als ze al iets willen doen.
4. Wat is dan nu de uitkomst?
De Kamer wil dat de staatssecretaris met een plan komt waardoor het voor ondernemers tot 2029 wel mogelijk is met een bedrijfsvoertuig op benzine, diesel of gas stadscentra binnen te rijden. Het is nog onduidelijk of de staatssecretaris dat gaat doen.
In een eerder debat heeft hij gezegd dat gemeenten de zones kunnen invoeren, maar 'wij hebben de mogelijkheid hen bij te sturen'.
Vandaag hebben de veertien gemeenten die op 1 januari een zero-emissiezone willen invoeren in een gezamenlijke verklaring aangegeven gewoon door te gaan met de invoering. Zij laten weten dat het een bevoegdheid is die bij hun ligt en niet bij het kabinet. Daarnaast vinden ze een plotselinge uitstel van de plannen die al jaren in de maak zijn, een voorbeeld van een onbetrouwbare overheid.