Deze stemhulpen kun je doen, maar welke is nou het meest geschikt voor jou?

Het moge duidelijk zijn: als je een specifiek thema belangrijk vindt, zoals transparantie, klimaatambities, wonen, zorg of vrouwen in de politiek, kan je aan het juiste adres zijn bij een stemhulp waarin dat specifieke thema centraal staat. In het kader hieronder staan voorbeelden. 

Stemwijzers met een thema

• Via Women Inc kun je kijken hoe politieke partijen scoren op de positie van vrouwen op vijf thema’s.
• PAX is een kieswijzer met dertien stellingen voor vrede.
• Met de MoslimStemhulp kan je met dertig stellingen je politieke voorkeur testen.
• Het KiesKompas maakte ook het Woonkieskompas, het Klimaat- en energiekieskompas en het Zorgkieskompas. Voor mensen die politiek moeilijk vinden, is er een kompas met de virtuele hulp Steffie.
• De Open State Foundation biedt een stemhulp die laat zien welke partijen transparant zijn.
• Er is een kieswijzer voor liefhebbers van lopen en wandelen.
• Bij Rainbow vote vindt je een kieswijzer voor de belangen van lhbtiq+-personen.
• Tijdens eerdere verkiezingen waren er een Jongerenkieswijzer en een Politieke Sekswijzer. 

Maar er is meer. "Een originele stemwijzer is de 'Stemchecker' van de Volkskrant, speciaal voor kiezers met realiteitsgevoel", zegt opiniepeiler Gijs Rademaker van het RTL Nieuwspanel. "Deze stemwijzer baseert zich namelijk niet op de verkiezingsprogramma's van partijen – daarin kunnen ze immers van alles beloven - maar op wat partijen hebben gestemd in de Tweede Kamer. Je vergelijkt jouw mening dus met het echte stemgedrag van de partijen."

'Check je stem' doet dat ook: je kunt met 'voor' of 'tegen' stemmen op moties. Zo weet je op basis van stemgedrag welke partij bij je past. Bij die hulpen doen daarom ook alleen partijen mee die al in de Tweede Kamer zitten, en dus geen 'nieuwe partijen'.

'Vul er meerdere in'

Rademaker noemt een stemhulp 'een fijne tool' omdat de meeste mensen twijfelen tussen enkele partijen. "Het kan goed helpen om verschillen te zien." De deskundigen die RTL Nieuws sprak voor dit artikel raden aan altijd meer dan één stemhulp te raadplegen omdat ze nogal verschillen in methode.

De grootste zijn de StemWijzer en het Kieskompas. Bij die eerste zijn er per stelling drie antwoordmogelijkheden ('eens', 'oneens' of 'geen van beide'). Het Kieskompas heeft er zes. "Bij de StemWijzer is weinig ruimte voor nuance", vindt politicoloog Simon Otjes. 

Politiek landschap

Na het beantwoorden van alle stellingen, laat de StemWijzer zien met hoe veel procent je overeenkomt met een partij. Dat kunnen ook partijen zijn die (nog) niet in de Tweede Kamer zitten. In totaal doen aan de StemWijzer namelijk 24 partijen mee. Dat maakt die hulp geschikter voor mensen die interesse hebben in partijen die nog geen zetels hebben. 

Het Kieskompas daarentegen plaatst je ergens in het kompas die het politieke landschap voorstelt, met daarin de vijftien partijen uit de Tweede Kamer. Op de ene lijn staat links tot rechts, op de andere conservatief tot progressief, zoals te zien op de afbeeld hieronder: 

"Het Kieskompas slaat alles plat tot twee dimensies: ben je economisch links of rechts, of cultureel progressief of conservatief", zegt politicoloog Roderik Rekker over die uitkomst. 

Volgens hem presenteert de Stemwijzer concrete voorstellen die nu aan de orde zijn, terwijl Kieskompas stellingen soms wat algemener zijn. "Het Kieskompas is het geschiktst voor iemand die nog niet goed weet hoe rechts of hoe progressief diegene is, maar ik denk dat de meeste mensen dat wel weten."

Jeroen van Lindert is projectmanager bij het Kieskompas. Tegen RTL Nieuws zegt hij: "De uitkomst is geen stemadvies. Wij plaatsen niet één partij bovenaan. Door je in het politieke landschap te plaatsen, kan je als gebruiker zelf zien welke partijen om je heen staan en je verder verdiepen in die partijen." 

Fractieleiders vulden ook de StemWijzer in. In deze video zie je hoe dat ging: 

Otjes: "De Stemwijzer is zo ingericht dat er een onderscheid is te maken tussen álle partijen. JA21 en de VVD lijken qua standpunten erg op elkaar, maar door het toevoegen van een stelling waarin die partijen wel verschillen, kan je erachter komt of je dichter bij de VVD of JA21 zit." 

Slider

Er zijn ook algemene stemhulpen die andere keuzeopties presenteren. Onder de stelling staat niet 'eens' of 'oneens', maar een slider waarmee je je mening kan nuanceren. "Wat is het verschil tussen 55 procent of 63 procent eens?", vraagt Gijs Rademaker zich af. 

"Het is goed dat mensen meer nuance kunnen toevoegen", vindt politicoloog Otjes, "maar je kun je je wel afvragen of dat echt nodig is, omdat het onderscheid tussen 55 procent en 63 procent inderdaad niet zo groot hoeft te zijn. Het is subjectief: per persoon kan het verschillen welk beeld je bij een bepaald percentage hebt." 

Voor het invullen van een stemhulp kun je je meerdere vragen stellen, zoals wie heeft deze stemhulp gemaakt en hoe is 'ie tot stand gekomen? Zo zijn bij de Stemwijzer de partijen verantwoordelijk voor de antwoorden, terwijl bij het Kieskompas het team achter de hulp verantwoordelijk is voor waar de partij wordt geplaatst binnen het kompas. "Die manier is minder makkelijk te manipuleren", zegt Otjes. 

Algemene stemwijzers

• StemWijzer is van ProDemos: 'Het huis voor democratie en rechtsstaat'.
• Kieskompas is een onafhankelijk onderzoeksinstituut, 'met wetenschappelijke roots'.
• Stemchecker is gemaakt door de Volkskrant.
• Check je stem kijkt naar moties in de Tweede Kamer.
• Kieswijzer te raadplegen via meerdere titels van uitgever DPG Media en is gemaakt door de parlementaire redacties van het AD en Nu.nl.