Schoof: voorzichtig optimistisch maar niet naïef over Oekraïne-overleg

Zondag gaf Zelensky aan dat hij bereid is af te zien van zijn wens om lid te worden van de NAVO. Rusland ziet dit als basis voor onderhandelingen over vrede.

De afgelopen weken is Oekraïne zwaar onder druk gezet door de Verenigde Staten om pijnlijke concessies te doen aan Rusland om vrede te bereiken. Zondag voerde Zelensky daarover in Berlijn al gesprekken met een hoge Amerikaanse delegatie bestaande uit speciaal gezant Steve Witkoff en Jared Kushner, schoonzoon van president Trump.

De bereidheid van Zelensky om het NAVO-lidmaatschap los te laten wordt in Moskou positief ontvangen. Volgens het Kremlin is dit de 'hoeksteen' voor verdere gesprekken om een einde te maken aan de oorlog.

Wat demissionair premier Dick Schoof voorafgaand aan zijn ontmoeting met Zelensky te zeggen had, zie je hier (tekst gaat verder onder de video):

Gevoelig

Rusland eist al lang de toezegging dat Oekraïne nooit lid van de NAVO zal worden. Ook wil het Kremlin dat Oekraïne de hele Donbas afstaat, ook de delen die nu nog in Oekraïense handen zijn. Volgens ingewijden willen ook de Amerikanen dat Kyiv het gebied opgeeft, ook nu Zelensky zijn NAVO-wens heeft laten varen.

Territoriale concessies liggen heel gevoelig in Oekraïne. En het opgeven van grondgebied dat nu nog in Oekraïense handen is, stuit ook bij verschillende Europese landen op bezwaren. Bij het topoverleg gisteravond in Berlijn, waar ook demissionair premier Schoof bij was, zouden Europese regeringsleiders dan ook onderstrepen dat een vredesdeal niet eenzijdig concessies moet vragen van Oekraïne.

Veiligheidsgaranties

Als Oekraïne toch grondgebied moet opgeven, wil het in ruil wel keiharde veiligheidsgaranties van het Westen, om er zeker van te zijn dat Rusland het land niet over een paar jaar opnieuw aanvalt. Dat punt lag ook gisteravond weer op tafel bij het overleg tussen de Amerikaanse delegatie en de Coalition of the Willing in Berlijn.

Veiligheidsgaranties voor Oekraïne zijn van cruciaal belang voor zowel Oekraïne als voor de rest van Europa, zei EU-buitenlandchef Kaja Kallas maandagochtend voorafgaand aan overleg in Brussel. Het gaat wat haar betreft om troepen en militaire capaciteit, zodat Oekraïne in staat is zichzelf te verdedigen.

Als de Russen de Donbas in handen krijgen, zo vreest Kallas, dan 'is het fort gevallen en gaan ze door met het innemen van heel Oekraïne. En als Oekraïne valt, zijn andere regio's in gevaar'.

Verschillende Europese landen dringen erop aan dat Oekraïne veiligheidsgaranties krijgt die net zo hard zijn als NAVO-landen hebben via artikel 5 van het NAVO-verdrag. Dat houdt in dat een aanval op één als een aanval op allen wordt gezien.

Ministers van Buitenlandse Zaken van meerdere EU-landen hebben gisteren aangegeven aan de veiligheidsgaranties te willen voldoen. Het gaat om ministers van onder andere Duitsland, Denemarken, Estland en Litouwen. Zo noemde Estland concreet het sturen van troepen. Het gebruik van de bevroren Russische tegoeden voor een lening aan Oekraïne maakt volgens deze ministers eveneens deel uit van de garanties.

Duitsland heeft daarnaast na de onderhandelingen van zondag en gisteren aangegeven nauwer te gaan samenwerken met Oekraïne op defensiegebied. "Een sterke Oekraïense defensie-industrie is cruciaal voor de verdediging tegen Ruslands agressieoorlog en is een belangrijk onderdeel van veiligheidsgaranties om toekomstige Russische agressie af te schrikken", zo valt te lezen in een tienpuntenplan dat Berlijn gisteren presenteerde.

Rol Nederland

Nederland heeft altijd gezegd te willen bijdragen aan veiligheidsgaranties voor Oekraïne. Al laat het kabinet nog in het midden wat de Nederlandse bijdrage precies zou kunnen zijn. Daarvoor moet er eerst uitzicht zijn op een vredesdeal. En het kabinet wil daar vervolgens ook eerst met de Tweede Kamer over in gesprek.

Dat Nederland nu ook in Berlijn weer aan tafel zit, is te danken aan de vele steun die we Oekraïne hebben gegeven. Samen met de Baltische staten en enkele andere Noord-Europese landen staat Nederland steevast bovenaan de lijst gulste gevers van militaire en niet-militaire steun aan Kyiv.

Op zijn tournee langs Europese hoofdsteden die belangrijke steunpilaren zijn voor Oekraïne doet Zelensky daarom vandaag ook Den Haag aan. Hij spreekt de Tweede Kamer toe, heeft ontmoetingen met premier Schoof en enkele andere ministers en brengt een bezoek aan de koning.

Ook de afgelopen dagen gaan de Russische aanvallen onverminderd door. Onder andere door het energienet onder vuur te nemen probeert Moskou Oekraïne op de knieën te krijgen. Kijk hier naar de gevolgen van die aanvallen: