Verkiezingen op komst: kiezer vindt wooncrisis belangrijkste thema

Op 29 oktober zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer en hoewel dat nog drie maanden duurt, zijn partijen al voorzichtig begonnen met hun campagne.

Veruit het belangrijkste thema volgens kiezers, net als twee jaar geleden, is de woningmarkt. Bijna twee derde vindt dat het hier in de verkiezingscampagne over zou moeten gaan. Bij jongeren ligt dat nog iets hoger. Dat juist zij het zo belangrijk vinden, is niet zo gek: vooral jonge mensen hebben in de huidige woningmarkt veel moeite om een huur- of koopwoning te vinden. 

Voor Nederlanders die een koopwoning zoeken, zou de woningwet van het demissionaire kabinet hulp moeten bieden. Deze wet moet de minister van Volkshuisvesting meer te zeggen geven over hoeveel en waar er gebouwd wordt. Maar door een toevoeging van de PVV is het nog maar de vraag of het wetsvoorstel door de Eerste Kamer komt: die partij wil dat het verboden wordt om statushouders voorrang te geven op sociale huurwoningen. 

Zorgenkindje

Waar jongeren veel bezig zijn met wonen, hebben ouderen andere zorgen. Zij vinden de gezondheidszorg één van de belangrijkste onderwerpen. In de afgelopen kabinetsperiode, die amper een jaar duurde, werden veel beloftes gedaan over de zorg. Zo zou het eigen risico worden gehalveerd, maar recent kraakte de Raad van State dit wetsvoorstel, omdat de zorg daar juist duurder van zou worden. 

Het onderwerp waar de laatste twee kabinetten over zijn gestruikeld, asiel en immigratie, is voor de helft van de kiezers een belangrijk verkiezingsthema. Vooral rechtse kiezers zien graag dat daar in de campagne aandacht aan wordt besteed. Onder mensen die zeggen nu op de PVV te stemmen, is dat 93 procent. 

Campagnedynamiek

Of deze thema's automatisch in deze volgorde de belangrijkste onderwerpen in de campagne worden, is niet te voorspellen, legt politiek verslaggever Floor Bremer uit. "Verkiezingscampagnes hebben een eigen dynamiek. Bij de vorige landelijke campagne zag je bijvoorbeeld dat bestaanszekerheid een belangrijk thema was, aangezwengeld door Pieter Omtzigt en NSC. Maar het dominerende thema werd uiteindelijk asiel."

Dit jaar komen partijen al wel met plannen voor de vastzittende woningmarkt, vertelt Bremer, maar of dat dan ook het belangrijkste onderwerp wordt, valt nu nog niet te zeggen. "Het zou ook zomaar weer eens asiel kunnen worden, want in de weken voor de verkiezingen zullen de asielwetten besproken worden in het parlement en dan is daar automatisch veel aandacht voor."

Het aandeel kiezers dat vindt dat het in de campagne over defensie moet gaan, is vergeleken met twee jaar geleden bijna verdrievoudigd. In aanloop naar de verkiezingen van 2023 vond maar 14 procent het een van de belangrijkste thema’s. Nu, vlak na de NAVO-top in Den Haag, waar is afgesproken het defensiebudget te verhogen naar 5 procent van het bbp, vindt 36 procent het een belangrijk verkiezingsthema. 

Armoede minder belangrijk

In 2023 stond de verkiezingscampagne dus lange tijd in het teken van bestaanszekerheid, een van de kernpunten van de op dat moment net opgerichte NSC. De inflatie was hoog, mensen hadden moeite met het betalen van hun energierekening. Armoede en economische ongelijkheid vormden hierdoor één van de belangrijkste thema’s in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023.

Twee jaar later is er veel veranderd. Over bestaanszekerheid wordt een stuk minder gesproken en het is nog maar de vraag hoeveel zetels NSC overhoudt na 29 oktober. Het aantal mensen dat vindt dat de campagne over armoede moet gaan, is flink gedaald: van 54 procent naar 32 procent. 

Ook de 'relatie tussen burger en overheid' en 'klimaat en duurzaamheid' werden in 2023 belangrijker gevonden dan nu.