Niet belastingklimaat maar vol stroomnet reden voor vertrek bedrijven
Bedrijven die hun activiteiten - of een deel daarvan - uit Nederland weghalen, doen dit niet vanwege het belastingklimaat. Dit veelgehoorde argument van bedrijven en lobbyorganisaties hierover lijkt in de praktijk nauwelijks van doorslaggevend belang. Het personeelstekort of het overvolle stroomnet zijn dat wel.
"Een goed vestigingsklimaat gaat over borgen van de economie van morgen", aldus werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland aan het begin van dit jaar in een oproep aan het kabinet.
De lobbyorganisatie waarschuwt al jaren dat het ondernemingsklimaat aan het verslechteren is en dat dit reden is voor bedrijven om een vertrek te overwegen.
Onderzoek
Voor de bedrijven die daadwerkelijk zijn vertrokken in de afgelopen drie jaar, speelde het ondernemingsklimaat echter nauwelijks een rol in het vertrekbesluit. Dat blijkt uit een onderzoek dat is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK). "Uit de interviews blijkt dat het Nederlandse belastingklimaat nauwelijks een rol speelt", schrijft demissionair minister Micky Adriaansens van EZK aan de Tweede Kamer.
"Uit de interviews blijkt dat het Nederlandse belastingklimaat nauwelijks een rol speelt."
Voor het onderzoek zijn 46 bedrijven benaderd. Om deze selectie te halen is gekeken of bedrijven in de afgelopen drie jaar (een deel van) hun activiteiten naar het buitenland hebben verplaatst. Of dat ze binnen nu en een jaar een knoop doorhakken over een verhuizing.
Verder is gekeken naar een mix van middelgrote en grote bedrijven uit de maakindustrie en de dienstverlening. Uiteindelijk hebben 17 bedrijven meegewerkt. Om welke bedrijven het gaat, wordt niet gemeld. Dat wilden de bedrijven niet, om 'bedrijfsstrategische redenen'.
Shell, Unilever en DSM
Het is dus onduidelijk of het om Shell, Unilever en DSM gaat, bedrijven die met veel rumoer recentelijk hun hoofdkantoren uit Nederland weghaalden. Volgens de bedrijven en lobbygroeperingen was dit onder meer te wijten aan het ongunstige belastingklimaat in Nederland. En specifieker de dividendbelasting.
Van de bedrijven die meewerkten aan het onderzoek, verplaatste er slechts één het hoofdkantoor. Het vaakst werd productiecapaciteit verplaatst. In onderstaande overzicht staat wat voor soort bedrijven welke activiteiten verplaatsten.
Het verplaatsen van productie sluit ook wel aan bij het meest gehoorde argument om te verkassen: de beperkte beschikbaarheid van personeel. De arbeidsmarkt is zo krap, dat bedrijven die willen groeien hun heil elders zoeken. Een niet nader genoemd hightechbedrijf verplaatste vanwege het magere aanbod aan hooggekwalificeerde techspecialisten een deel van de activiteiten naar India.
Koren op de molen van VNO-NCW, die het rapport met open armen ontvangt. "Reden tot serieuze zorg", reageert Edwin van Scherrenburg, woordvoerder van de werkgeversorganisatie. Of een bedrijf vertrekt hangt volgens hem van een veelheid van factoren af. "Het vestigingsklimaat is er daar één van maar niet de enige", aldus Van Scherrenburg.
Belastingvoordeel expats
Wat niet helpt, zo blijkt uit het onderzoek, is de angst dat er verder gesneden gaat worden in een belastingvoordeel voor expats. Dat is de zogeheten 30%-regeling, waarbij buitenlandse werknemers over maximaal 30 procent van hun salaris geen belasting hoeven te betalen voor een periode van maximaal vijf jaar. Bij VNO-NCW komen hier ook veel signalen over binnen van bezorgde ondernemers.
Een andere reden die bedrijven geven voor hun vertrek is het overvolle elektriciteitsnetwerk. Omdat het op veel plekken niet mogelijk is om een nieuwe aansluiting op het net te krijgen, kijken bedrijven noodgedwongen over de grens als ze willen uitbreiden.
Een andere veelgebruikte reden is dat de verhuizing het simpelweg wordt besloten door het moederbedrijf. Ook dat heeft op het oog maar weinig te maken met het vestigingsklimaat.
En soms is het gras gewoon groener bij de buren. Bijvoorbeeld als er in een ander land minder hoge lonen betaald hoeven te worden, al dan niet omdat er meer geschikt personeel te vinden is. Een andere factor is een betere toegang tot investeerders dan in Nederland.
Regels te streng
Is er dan helemaal niets te klagen over het vestigingsklimaat? Jawel hoor. De bedrijven die geïnterviewd zijn, vinden de regels voor ondernemers hier strenger en tegelijkertijd minder beschermend dan in landen om ons heen.
Voorbeelden die de bedrijven daarbij geven zijn de strenge bonusregels voor financiële instellingen, het niet afschaffen van de dividendbelasting en de discussie over het wetsvoorstel voor maatschappelijk verantwoord ondernemen.
Dit wetsvoorstel zou bedrijven verplichten om maatschappelijk verantwoord te ondernemen, ook in het buitenland. Dat plan stuitte op fel protest bij het bedrijfsleven. Baggerbedrijf Boskalis dreigde zelfs met een vertrek uit Nederland. Uiteindelijk besloot het kabinet om het wetsvoorstel niet uit te voeren.
Zo vocaal als Boskalis zijn niet alle bedrijven, aldus Van Scherrenburg. Het is 'lastig om hier publiekelijk wat over te zeggen', aldus de woordvoerder. Terwijl de gevolgen groot kunnen zijn, waarschuwt hij. "Dit 'wegdruppelen’ van allerlei activiteiten merk je niet vandaag, maar pas later. Het begint met een Hoofdkwartier, dan R&D, etcetera."