Aantal vakbondsleden keldert, maar FNV ziet 'kentering'

Het aantal vakbondsleden daalt al sinds 2012 en nam ook de afgelopen twee jaar verder af, becijferde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

Eind maart telden bonden als FNV, CNV en De Unie ruim 1,4 miljoen leden, 63.000 minder dan in 2021 en een daling van 4 procent. De afname is wel minder sterk dan die gemeten in 2021.

Vooral het aantal leden tussen de 45 jaar en de pensioenleeftijd daalde hard, dat is ook de grootste groep van leden van de bonden.

In de afgelopen twee jaar daalde het aantal mannelijke vakbondsleden met 40.000 tot 891.000 leden in maart 2023. Bij vrouwen was er een afname met 23.000 tot 550.000 leden. 

2,4 procent van de vakbondsleden is jonger dan 25 jaar, ruim 23 procent is tussen de 25 en 45 jaar. Deze cijfers zijn vergelijkbaar met die van twee jaar geleden. 

'Nooit overwogen'

Uit een enquête van het CBS en TNO blijkt dat ruim de helft van de werknemers die geen lid zijn van een vakbond zeggen een lidmaatschap nooit serieus te hebben overwogen. Dat geldt vooral voor jongeren.

Ook zegt een deel dat vakbonden geen invloed hebben op hun arbeidsvoorwaarden of onvoldoende opkomen voor hun belangen. Daarbij vinden sommigen een lidmaatschap van rond de 20 euro per maand te duur.

Volgens vakbond FNV is er de laatste maanden wel een kentering te zien in het aantal leden. Sinds eind 2022 neemt dat aantal juist toe. "De inkomenscrisis, die parallel liep met de recordwinsten, heeft mensen laten zien dat het nodig is samen een vuist te maken tegen werkgevers", zegt FNV-voorzitter Tuur Elzinga. 

In de afgelopen maanden zijn veel cao-lonen harder gestegen dan de prijzen en dat komt mede door onderhandelingen van de bonden. Voor komend jaar wordt bovendien ingezet op verdere loonstijgingen. 

Mede hierom zijn volgens de vakbond bijna de helft van de 64.000 nieuwe leden in het afgelopen jaar jongeren.

Meer leden, meer macht

Willen de bonden voldoende macht hebben aan de onderhandelingstafel, dan zal het belangrijk zijn om genoeg leden te hebben, zegt Leontine Treur, econoom bij de Rabobank tegen RTL Z.  "Meer leden is beter." 

Het is ook een uitdaging, want in de afgelopen twintig jaar was vooral ook vergrijzing van de vakbondsleden te zien. "Bijna een kwart van de leden is boven de AOW-leeftijd", aldus Treur. Tijden van hoge inflatie kunnen een kans zijn voor de bonden om meer jongeren te werven.

Vakbond?

Vakbonden zijn werknemersverenigingen die opkomen voor de belangen van werknemers. De bonden voeren bijvoorbeeld onderhandelingen over collectieve arbeidsovereenkomsten (cao's) en voeren zo nodig actie. Ook praten de leden mee over bedrijfspensioenen of nemen zitting in een ondernemingsraad. Daarvoor hebben ze naar eigen zeggen miljoenen in kas.

Nederland telt een aantal grotere vakcentrales (koepel van bonden) waaronder de Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV), het Christelijk Nationaal Vakverbond (CNV) en de Vakcentrale voor Professionals VCP. Ook zijn er een aantal onafhankelijke vakbonden.