Speelgoedmakers zijn namaak bij Action zat, fabrikant voor rechter
Populair speelgoed dat wordt nagemaakt en tegen een bodemprijs verkocht bij Action. Het gebeurt nog te vaak, zeggen boze speelgoedmakers. Eén van hen sleept een Nederlandse fabrikant van de koopjesketen voor de rechter. "Ze opereren op het randje van de wet en duperen anderen."
De Apeldoornse speelgoedmaker BOTI spande een kort geding aan tegen de Eindhovense importeur Toi-Toys. Het laatste bedrijf maakte volgens het eerste zijn Doctor Squish Squishy Maker na. Het product wordt onder de naam Squishy Factory verkocht bij Action en kost in plaats van een dikke 20 euro nog maar de helft.
Een rechter buigt zich donderdag pas over de vraag of de eigendomsrechten van BOTI zijn geschonden, maar voor veel Nederlandse speelgoedmakers is het een uitgemaakte zaak. In Nederland is namaken aan de orde van de dag, zegt Emile Kalis, speelgoedondernemer en voorzitter van Stichting Speelgoed Nederland. En veel bedrijven hebben daar last van. "Action staat erom bekend dat ze op het randje opereren, en dat doen ze al jaren."
Action zelf zegt geen partij te zijn in deze zaak, al is er wel een lijmpoging gedaan tussen de fabrikanten, zo laat een woordvoerder weten. Toch speelt de retailer volgens Kalis een sleutelrol in de namaakpraktijken, omdat het bedrijf uiteindelijk de opdracht geeft aan de fabrikant om spullen te maken. De artikelen worden bovendien flink gepromoot. "Ze initiëren het voor de volle 100 procent", zegt Kalis.
Nieuw en gewild speelgoed op de markt krijgen, kost bloed, zweet en tranen, zegt Nico Blauw, directeur van BOTI. De zaak tegen Toi-Toys noemt hij een principekwestie. Kopieerders die meeliften op het succes van een ander, het hoort er een beetje bij. Maar dat gebeurt in je eigen achtertuin en in samenwerking met een grote Nederlandse retailer? "Dat mogen we niet accepteren", zegt hij.
Boze ondernemers
Blauw hoopt vooral zijn rechten te beschermen en wellicht ook die van anderen. Hij kan daarbij rekenen op bijval uit de sector. Op Linkedin reageren veel speelgoedondernemers boos op de zaak en praktijken. "Vaak genoeg geprobeerd daar tegenop te treden, maar juridisch zo lastig/zwak/beperkt", schrijft één van hen. "Het zou fantastisch zijn als er door de retail meer begrip getoond wordt voor het werk van partijen die iets weten te bouwen (...)."
Ook spelbedrijf Identity Games heeft te maken met kopieergedrag, vertelt directeur Jeroen Nugteren. En dat is altijd een pijnlijke situatie, omdat het moeilijk is om een succesvol spel uit te brengen. Als er een soortgelijk product in de schappen ligt, maar dan veel goedkoper, is het voor de consument makkelijk kiezen. "Je maakt de markt kapot", aldus Nugteren die blij is dat BOTI stappen zet.
Hij trok zelf een paar jaar geleden bij Action aan de bel toen een kopie van een kwartetspel van Identity Games daar in de schappen verscheen. "We stoppen er vanuit Rotterdam alles in, dus laten we eens praten en op een normale manier zaken doen", schreef de ondernemer in een mail aan het bedrijf. Het nagemaakte spel ging na dat gesprek uit de handel.
Geen uitgemaakte zaak
Toch is het geschil tussen BOTI en Toi-Toys, dat niet bereikbaar was voor commentaar, geen uitgemaakte zaak, zegt Roderick Chalmers Hoynck van Papendrecht, advocaat bij AKD. Niet alle aspecten van speelgoed zijn namelijk evengoed auteursrechtelijk te beschermen. Zo zijn technische aspecten meestal uitgesloten, net als ideeën of concepten. Het moet gaan om de concrete uitwerking.
Een slimme namaker zal een eigen draai aan een item geven. "Als aan het einde van het proces een spel ontstaat dat er echt anders uitziet, maar wel hetzelfde spelformat heeft, dan kan dat voldoende zijn om een inbreuk te voorkomen", zegt de advocaat. Een voorbeeld daarvan is een zaak over de Rubik's Cube van Spin Master. Concurrent Goliath maakte een versie die hetzelfde werkt, maar door vooral de kleurstelling toch net genoeg afwijkt om door de beugel te kunnen.
'Opvallend overeenstemmend'
Hoe dan ook lijkt het spel van BOTI op het eerste gezicht origineel genoeg om auteursrechtelijk beschermd te zijn, zegt de advocaat. De twee versies komen bovendien overeen. "De uiterlijke vormgeving van het pompmechanisme en de daaraan gekoppelde 'ketel' is wat mij betreft opvallend overeenstemmend", aldus Chalmers Hoynck van Papendrecht.
Voor BOTI-directeur Blauw is het een understatement: "Zelfs Stevie Wonder kan zien dat het hier om namaak gaat", zegt hij. En daarom gaat hij desnoods in hoger beroep. En ook als hij wint, is Blauw nog niet klaar met de zaak. In dat geval wil hij een schadevergoeding gaan eisen. Hoe hoog die zal zijn, is nog onduidelijk.
