Zo profiteert Air France-KLM nog volop van gratis CO2-uitstootrechten
Air France-KLM gaf in 2022 137 miljoen uit aan het kopen van uitstootrechten, goed voor de uitstoot van 2,3 miljoen ton CO2 tijdens Europese vluchten. Daarmee betaalt het bedrijf voor minder dan de helft van zijn uitstoot tijdens Europese vluchten. De maatschappij zwemt net als veel andere Europese luchtvaartbedrijven nog in de gratis uitstootrechten.
Dat blijkt uit onderzoek van RTL Nieuws.
Het Frans-Nederlandse Air France-KLM was in 2022, het laatste jaar waarvoor de definitieve cijfers bekend zijn, 137 miljoen euro kwijt aan het kopen van rechten voor de uitstoot van CO2. Van dat bedrag was 78 miljoen euro voor uitstootrechten van dochterbedrijf KLM.
Het hele concern stootte op een haar na 5 miljoen ton CO2 uit tijdens Europese vluchten, en kreeg gratis rechten voor 2,6 miljoen ton. Dat betekent dat het bedrijf voor 53 procent van de uitstoot in de EU nog niet hoefde te betalen.
Handel in uitstootrechten
Het gaat om rechten voor de uitstoot die valt onder het zogeheten emissiehandelssysteem (ETS), een Europees fenomeen. Dat is bijna twintig jaar geleden opgetuigd om vervuilende bedrijven te laten betalen voor de uitstoot van broeikasgassen, zodat ze schoner worden. Sinds 2012 geldt dit systeem ook voor de luchtvaart.
"De luchtvaartsector is in vergelijking met andere sectoren erg moeilijk om te verduurzamen", zegt Heleen Ekker, klimaatspecialist van RTL Nieuws. "Elke vlucht stoot veel CO2 uit, en alternatieven zijn nog maar heel weinig beschikbaar."
Er wordt wel uitgebreid onderzoek gedaan naar duurzame vliegtuigbrandstoffen en elektrisch vliegen, voegt zij toe. "Maar het is nog onduidelijk op welke termijn dit op grote schaal inzetbaar zal zijn."
EU koploper
De Europese Unie loopt voorop met uitstoot belasten. Voor vluchten buiten de EU hoeven maatschappijen niet te betalen. Hier is voor gekozen omdat het te ingewikkeld zou zijn om dit wereldwijd te controleren en uit angst voor concurrentievoordeel voor maatschappijen uit andere werelddelen.
Dat scheelt flink, want intercontinentale vluchten zijn doorgaans goed voor de meeste uitstoot. Bij AF-KLM bedroeg de totale uitstoot - binnen en buiten Europa bijna 23 miljoen ton in 2022. Een veelvoud van de bijna 5 miljoen ton op Europese vuchten.
Bestaande vliegmaatschappijen kregen bij de invoering van het ETS heel veel gratis rechten toebedeeld, omdat ze anders niet zouden kunnen concurreren met buitenlandse spelers. Die gratis rechten worden steeds verder afgebouwd. Voor de overige uitstoot moeten de bedrijven extra rechten kopen van bedrijven die ze niet nodig hebben. Dat kan onderling, of via een veiling.
Prijs rechten gaat omhoog
Doordat bedrijven steeds meer rechten moeten kopen en minder gratis krijgen, stijgt de prijs daarvan. In 2019 kostte een emissierecht - goed voor uitstoot van 1 ton CO2 - 26 euro. Op de meest recente veiling lag de prijs op 66,5 euro. Maar begin 2023 piekte de prijs op de veiling tot ruim 96 euro. Gemiddeld kostte een ETS-recht vorig jaar 80 euro.
Air France-KLM is zeker niet de enige luchtvaartmaatschappij in de EU die nog ruim profiteert van de overgangsregeling. De negen grote maatschappijen in de EU stootten samen in 2022 26,7 miljoen ton CO2 uit, voor 51 procent daarvan kregen ze nog gratis rechten.
Verworven rechten tellen zwaar
Maar de verschillen zijn behoorlijk groot. Maatschappijen die zijn gekrompen sinds de gratis rechten ooit zijn verdeeld krijgen relatief veel van hun uitstoot gratis, groeiers moeten juist veel meer zelf betalen.
Zo krijgt Ryanair, met 9,3 miljoen ton de grootste uitstoter van allemaal, slechts 37 procent van zijn rechten gratis. Iberia is met 90 procent het andere uiterste. Daar moet wel bij worden aangetekend dat dit bedrijf een stuk minder uitstootte dan AF-KLM.
Dat geldt niet voor de Duitse luchtvaartreus Lufthansa. Die was goed voor 3,1 miljoen ton, en kreeg daar 62 procent van vergoed. Als je uitgaat van 80 euro per ETS - de veilingprijs in 2023- dan scheelt dat 156 miljoen euro.
Hieronder zie je de cijfers voor de negen grootste Europese maatschappijen die onder het ETS vallen.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
De luchtvaartmaatschappijen kijken met angst en beven naar de komende jaren. Vanaf 2026 is het namelijk voorbij met de gratis rechten. Dan moeten alle uitstootrechten gekocht worden, via de veiling.
Met de groei van de luchtvaart vorig jaar, is de uitstoot waarschijnlijk alleen maar verder gestegen. AF-KLM verwacht alleen al tussen 2023 en 2027 3,8 miljoen extra uitstootrechten te moeten kopen.
Angst voor prijsschommelingen
Tegen de gemiddelde veilingprijs van vorig jaar à 80 euro kom je dan op een bedrag van 304 miljoen euro. De Frans-Nederlandse luchtvaartcombi waarschuwt dat de kosten van het bedrijf flink kunnen oplopen de komende jaren, mede als gevolg van prijsschommelingen op de ETS-veiling.
Termen die je wetenschappers, klimaatactivisten en bedrijven vaak hoort gebruiken als het gaat om het terugdringen van de CO2-uitstoot zijn Scope 1, Scope 2 en Scope 3. Maar wat bedoelen ze daar nu precies mee? We leggen het je in de video hieronder uit: