Supermarkten, bakkers en restaurants gooien minder eten weg

"Door gebruik te maken van AI in de aardbeiketen wordt de houdbaarheid van aardbeien exact voorspeld. Hierdoor wordt 70.000 kg aardbeien minder weggegooid", aldus een woordvoerder van supermarketen Albert Heijn.

Soms gaan aardbeien drie dagen mee, soms een hele week. Het nauwkeurig voorspellen van houdbaarheid was tot voor kort niet mogelijk, daarom kregen aardbeien een standaard houdbaarheidscode. In de praktijk varieert de houdbaarheid van iedere oogst door bijvoorbeeld het weer. 

De telers die aan Albert Heijn leveren gebruiken nu een speciale scanner. Daarmee kan samen met bepaalde algoritmes de houdbaarheid van het fruit exact worden bepaald. De scanner meet de hoeveel water en suiker die aardbei bevat, en op basis daarvan wordt berekend hoe lang de aardbei nog houdbaar is. Hierdoor werd 70.000 kilo aan aardbeien bespaard.

In totaal bespaarde Albert Heijn vorig jaar 3,6 miljoen kilo voedsel, becijfert de supermarkt. Zo werd er ruim 2,5 miljoen kilo minder voedsel verspild door projecten zoals verspil-me-niet-zakjes en brood van gisteren. Voor 1 euro kunnen klanten een zak vullen met groente en fruit dat wat rijper is of een plekje heeft. En brood van een dag eerder wordt niet meer weggegooid maar de volgende dag tot 11.00 uur met korting verkocht.

250.000 kilo voedsel werd bespaard met dynamisch afprijzen. Met een speciaal algoritme wordt berekend wat de beste korting is om aan het einde van de dag geen onverkoopbare producten over te houden. Die korting loopt op tot 70 procent en wordt automatisch aangepast om een elektronisch prijsbordje.

900.000 Overblijverspakketten verkocht

Bovendien kwam de supermarktketen in september 2022 met Overblijfpakketten. Inmiddels zijn er drie varianten: vegetarisch, bakkerij en verrassing. Het gaat om een krat met voedsel die klanten via de app kunnen reserveren als die beschikbaar zijn. "In 2023 hebben we meer dan 900.000 AH Overblijverspakketten verkocht. Daar is 800.000 kilo eten mee bespaard", vertelt een woordvoerder.

Supermarktketen Lidl heeft in 2023 31 procent minder voedsel verspild ten opzichte van 2018. Exacte cijfers geeft de winkel niet. "Ons doel is uiteindelijk om 50 procent minder voedsel te verspillen in 2030."

De winkelketen kwam in juli vorig jaar met een tas waar vier kilo aan verse groente en fruit in zit dat niet meer verkocht kan worden, maar wel geschikt is voor consumptie. De tas kost drie euro. Hoeveel tassen er verkocht zijn, maakt de winkelketen niet bekend. 

Afgeprijsd

Wel laat Lidl weten dat in 2021 en 2022 samen ruim 12 miljoen 'Verspil Mij Niet'-producten verkocht zijn. Dit staat gelijk aan 5,6 miljoen kilo voedsel dat niet is verspild. Het gaat om producten die op de laatste dag van houdbaarheid zijn en voor 25 of 50 cent worden verkocht.

"Dat ziet de klant dus allemaal direct op de winkelvloer. Maar achter de schermen scheiden we in de winkels en op de distributiecentra nog meer groente en fruit dat weer naar de voedselbank gaat. Dit is zo’n 600.000 kilo op jaarbasis aan verse groente en fruit. Brood dat wij aan het einde van de dag overhouden gaat terug naar onze bakkerijen. Hier wordt dan uiteindelijk veevoer van gemaakt, waarvan een stroom naar de stallen van onze Kipsterkippen gaat", aldus Lidl.

Relatieve cijfers

De cijfers van de verschillende supermarkten moet je wel in perspectief zien. Een reductie van 31 procent lijkt bijvoorbeeld veel, maar supermarkten gooien sowieso amper wat weg. Supermarkten verkochten in 2022 gemiddeld 98,62 procent van al het voedsel dat werd aangeboden, becijferde de Universiteit Wageningen op basis van informatie van acht Nederlandse supermarktketens.

Dat betekent dat 1,4 procent van het voedsel niet bij consumenten terecht kwam. Daarmee is de hoeveelheid voedselverspilling in supermarkten met bijna 14 procent afgenomen ten opzichte van 2020. Met name brood, banket en groenten en fruit werden verspild. Vers vlees en verse vis bleven zelden in het schap liggen.

Verdienmodel

"Bij die 1,4 procent zit niet alleen vers voedsel, maar ook houdbaar eten zoals pasta en drank", aldus Martijntje Vollebregt, onderzoeker bij de Universiteit Wageningen. "Het gaat bijvoorbeeld om een pak spaghetti dat kapot is en dat dus niemand wil of een flesje bier dat kapot gevallen is."

Voedselverspilling tegengaan is niet alleen moreel belangrijk voor supermarkten, weet ze. Het gaat deels ook om het geld. "Ze betalen voor de inkoop van die producten en verdienen niets als het niet verkocht wordt of naar de Voedselbank gaat."

Cijfers uit 2023 waaruit blijkt hoeveel consumenten thuis alsnog weggooien, zijn er niet. In 2022 ging het om 33 kilo per persoon, aldus onderzoek van het Voedingscentrum. Dat is 23 procent minder dan in 2015. 

Bakkers en groenteboeren

Veel kleine ondernemers zoals bakkers, groenteboeren en restaurants doen mee aan het van origine Deense initiatief Too Good To Go, dat sinds 2018 in Nederland actief is. Via een app kunnen klanten kijken welke bedrijven in hun buurt voedsel overhebben dat tegen de houdbaarheidsdatum aanloopt.

"Inmiddels hebben ruim 10.000 bedrijven zich bij het intitiatief aangesloten", meldt een woordvoerder. Ruim 4 miljoen mensen hebben de app gedownload, al wil dit niet zeggen dat ze die app ook gebruiken. Klanten bestellen bij de verschillende bedrijven een verrassingspakket, bijvoorbeeld met broodproducten van een bakker of vers belegde broodjes van een restaurant. Ze weten vooraf niet wat er precies inzit.

24 miljoen verrassingspakketten verkocht

"In 2023 hebben de Too Good To Go-gebruikers meer dan 6,8 miljoen Verrassingspakketten gered in Nederland. In 2022 hadden ze 6,3 miljoen maaltijden gered." De teller in Nederland staat hiermee (sinds 2018) op in totaal 24 miljoen verrassingspakketten.

Joost Rietveld, oprichter van Too Good To Go in Nederland leerde de app kennen in Denemarken, waar hij vijf jaar woonde. "Verspilling was daar een veel groter thema dan hier", vertelde hij eerder aan RTL Z.

"Ik vond het fascinerend dat je het helemaal kunt omdraaien: eten dat anders weggegooid was een nieuwe bestemming geven en economische waarde geven. Toen dacht ik: wat draag ik eigenlijk zelf bij? Vervolgens ben ik in Nederland begonnen met de app."

Producten met foutje opkopen

Sinds november 2022 richt Too Good to Go zich ook op fabrikanten, die producten hebben die ze om verschillende redenen niet aan winkels mogen verkopen, bijvoorbeeld omdat er een drukfout op het label staat. Die producten kunnen ze wel aan consumenten verkopen. 

Too Good To Go koopt producten rechtstreeks op van fabrikanten, waarna ze gemixt en verpakt worden in een Magic Pakket.  "Na een pilot met Unilever zijn meer dan 50 fabrikanten bij de service aangesloten en zo’n 2,5 miljoen producten succesvol gered van verspilling."