Vliegen wordt tientjes duurder, want luchtvaart moet gaan betalen voor alle uitstoot
Een vliegticket voor een stedentrip binnen Europa wordt de komende jaren geheid duurder. Vliegtuigmaatschappijen zijn steeds meer geld kwijt aan het kopen van uitstootrechten. Per ticket gaat het om tientjes extra, blijkt uit onderzoek van RTL Nieuws.
Een retourticket naar Barcelona, Malaga of Lissabon wordt al snel een paar tientjes duurder. Afgezet tegen een ticketprijs van zo'n 140 euro voor een retourtje naar Barcelona is het toch een verhoging van ruim 7 procent.
Het draait allemaal om ETS. Dat staat voor Emissions Trading System, de handel in rechten om broeikasgassen uit te stoten. Grote vervuilers moeten deze rechten kopen voor alle uitstoot die zij veroorzaken. Dat gaat via een veiling, waar bedrijven rechten die ze niet gebruiken ook weer kunnen verkopen. De prijs van een recht gaat op en neer. Hoe meer vraag, hoe hoger de prijs.
Belangrijke Europese maatregel
Het is een van de belangrijkste maatregelen van de Europese Unie om klimaatverandering te bestrijden. Op dit moment krijgt de luchtvaart nog een groot deel van deze rechten gratis. Het is ook een van de redenen waarom vliegen goedkoper is dan reizen met de trein.
De verwachting is dat de ETS-prijs zal stijgen. Niet alleen verdwijnt in 2026 de deal dat de KLM's en Lufthansa's van deze wereld een deel van hun rechten gratis krijgen. Daarnaast wordt de hoeveelheid emissierechten die ieder jaar beschikbaar komt, steeds iets verkleind.
Minder rechten, prijs omhoog
Hierdoor wordt het aantal rechten dat verhandeld kan worden kleiner. En dan zal de prijs stijgen, volgens de economische wetmatigheid dat iets dat schaars is, duurder wordt.
In 2023 werd een ton CO2 voor gemiddeld 83 euro verhandeld via de European Energy Exchange (EEX). "De kans is klein dat de prijs nog ver onder de 100 euro gaat dalen", verwacht Paul Peeters, lector duurzaam vervoer voor toerisme aan de Breda University of Applied Sciences.
ETS gaat namelijk niet alleen over luchtvaart, maar over alle grote industrie in Europa. Daardoor gaat de prijs soms wel flink op en neer, bijvoorbeeld omdat een vervuilende fabriek de deuren sluit en er weer meer rechten vrijkomen.
Doorgerekend aan consument
Het aflopen van de gratis rechten voor de luchtvaart in minder dan twee jaar gaat zorgen voor een hogere prijs, verwacht Peeters. En uiteindelijk draaien consumenten daar waarschijnlijk voor op.
"Het ligt wel voor de hand dat dit rechtstreeks wordt doorberekend, met de kleine marges in de luchtvaart kunnen ze dat niet opvangen", zegt Peeters. "De ticketprijs gaat omhoog, dat is onvermijdelijk."
Dat erkent ook KLM-directeur Marjan Rintel. "Wij herkennen zeker dat tickets duurder worden", zegt zij over de impact van Europese klimaatmaatregelen.
Of daarmee het doel van de maatregel - minder animo voor vliegen, dus minder vluchten en daardoor minder CO2-uitstoot - gehaald wordt, is volgens Peeters maar de vraag. Het systeem geldt namelijk niet voor intercontinentale vluchten. "Een enorme misser", vindt Peeters. "De grootste vervuilers blijven buiten beschouwing", verklaart hij.
Angst voor averechts effect
Hij voorziet dat sommige mensen vakantiebestemmingen binnen de EU zelfs links laten liggen, omdat ze de belasting niet willen betalen. "Bijvoorbeeld naar Marokko of een andere bestemming in Noord-Afrika", geeft hij als voorbeeld. "Je krijgt dan meer afstand voor je geld, redeneren mensen, omdat ze dan geen toeslag hoeven te betalen."
Het EU-beleid werkt in deze gevallen averechts, want zorgt er op deze manier voor dat er meer gevlogen wordt. En dus dat er meer CO2 in de lucht komt. "En die wordt ook nog eens niet gecompenseerd binnen het ETS", besluit Peeters.
Check het in ons tooltje
In het tooltje hieronder kun je zien wat je extra kwijt bent als luchtvaartmaatschappijen voor al hun uitstoot ETS-rechten moeten kopen en dit aan hun klanten doorberekenen.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Gerekend met drie prijsniveaus
Voor dit verhaal hebben we met behulp van een online tool uitgerekend wat de ETS-kosten per retourtrip zijn. We hebben gekeken naar de tien populairste bestemmingen binnen Europa vanaf Schiphol. Er is gerekend met vier prijsniveaus voor ETS: van 60, 80, 100 en 120 euro per ton CO2.
De koers van één ton CO2 schommelde in de afgelopen dagen rond de 52 euro per ton CO2. Halverwege januari lag deze nog ruim boven de 60 euro. Dat lijkt veel, maar een jaar geleden piekte de prijs voor ETS-rechten op 96 euro.
Ter vergelijking: gemiddeld is een Nederlander op jaarbasis goed voor de uitstoot van 9 ton CO2, aldus Milieu Centraal. Bij vliegen komt veel CO2-uitstoot kijken. Drie keer op en neer naar Istanbul is ongeveer 1 ton CO2-uitstoot per persoon.