Zelfstandigen verplicht verzekerd tegen ziekte: dit zijn de plannen

Sinds deze week staan de overheidsplannen voor de verplichte verzekering voor zzp'ers online. Tot 23 juli kan iedereen via een zogenoemde internetconsultatie reageren op het wetsvoorstel Basisverzekering arbeidsongeschiktheid zelfstandigen (BAZ). Bij zzp'ers leven veel vragen, blijkt uit de ruim 300 reacties die in twee dagen tijd bij de overheid zijn binnengekomen. Wij helpen je met onze antwoorden op weg.

Wat gaat dit me kosten?

Een begrijpelijke vraag, maar we kunnen je geen exact antwoord geven. Het kost je in ieder geval maximaal 195 euro per maand. Maar het exacte bedrag is afhankelijk van de winst die je met je bedrijf boekt. Je moet straks 6,5 procent van je winst afdragen voor de aov, met een maximum van 195 euro per maand.

De premie is fiscaal aftrekbaar dus hoeveel het je netto gaat kosten, ligt er ook aan in welke belastingschaal je valt.

Ik heb al een arbeidsongeschiktheidsverzekering. Hoe moet het nu?

Er komt een opt-out voor zelfstandigen die elders verzekerd zijn. De overheid stelt dan wel de eis dat de private verzekering ten minste dezelfde dekking geeft en dezelfde premie-inleg vraagt als bij de publieke aov.

Ook als je nu nog geen private verzekering hebt, maar dat wel wil, kun je die nog afsluiten. Zo wil de overheid keuzevrijheid geven. Verwacht wordt dat 20 tot 30 procent van de zelfstandigen straks via de opt-out een private verzekering heeft. Het voordeel hiervan: geen periodieke keuringen bij een arts van het UWV, waarbij je soms ook nog 'passend werk' moet doen dat je met je ziekte wel kunt doen.

Heb je een private verzekering die een andere mindere dekking geeft, en ben je bang dat je straks dubbel moet gaan betalen? Geen stress, want er komt een overgangsperiode, waarbij al lopende verzekeringen 'worden eerbiedigd', zoals de minister dat noemt.

Zit je nu bij een broodfonds, ook wel een schenkkring genoemd? Daar heb je waarschijnlijk niets aan omdat die broodfondsen vaak niet dezelfde dekking geven en dezelfde premie-inleg vragen. Ook keren ze vaak maar twee tot vijf jaar uit. De overheid verwacht dat het wetsvoorstel voor veel broodfondsen 'efffect zal hebben.'

Deelnemers zullen hun deelname opzeggen of aandringen op wijziging van de voorwaarden, is de verwachting.

Ik werk parttime als zelfstandige en ben ook in loondienst. Gaat de BAZ dan ook voor mij gelden?

Dat ligt eraan of je ondernemer bent voor de inkomstenbelasting. Je hebt zelfstandigen die, naast hun gewone werk voor een baas, een klein bedrijfje hebben. Ze maken amper winst. Denk aan mensen die zeer incidenteel als freelancer een opdracht doen naast hun gewone werk.

Bij hun inkomstenbelasting doen ze als particulier aangifte en niet als ondernemer. Ze moeten dan wel melden dat ze inkomsten uit 'overige werkzaamheden' hebben. De fiscus noemt hen resultaatgenieters.

Voor hen gaat de wet niet gelden, voor alle andere zelfstandige ondernemers wel. Dus als jij een ondernemer voor de Belastingdienst bent (regulier werk je dan minstens 1225 uur per jaar als zzp'er en heb je meer dan drie klanten), dan moet je je verplicht verzekeren. Ook als je parttime in loondienst bent.

Bij mijn werkgever betaal ik ook al premie voor een werknemersverzekering voor als ik ziek word. Dat is dan toch niet eerlijk?

Het leven is niet eerlijk. Wij van RTL Z kunnen hier niets aan doen. Maar jij zelf wel. Want het wetsvoorstel staat nog open voor internetconsultatie. Dat betekent dat jij aan de minister kunt laten weten wat je van haar voorstel vindt.

Tot nu toe, binnen twee dagen, gaven ruim 300 mensen een openbare reactie. Hoeveel mensen een reactie hebben ingestuurd, die op hun verzoek niet op de site gepubliceerd is, is onbekend. Je kunt nog tot 23 juli reageren. Naar verwachting komen er nog veel reacties bij. 

Wanneer gaat de nieuwe wet in?

Dat is nog onduidelijk. Haagse molens malen langzaam. Op een internetconsultatie rondom de nieuwe zzp-wet (DBA), kwamen vorig jaar bijna 1100 reacties binnen. Dat waren er zoveel, dat de minister meer tijd nodig om die wet eventueel te verbeteren. 

In januari 2025 moet het wetsvoorstel over de BAZ in het Staatsblad geplaatst worden. Dan zou het nog een jaar of twee of duren voordat de wet ingaat.

De kans is echter klein dat de eerste deadline gehaald wordt. Allereerst komt er een nieuw kabinet, bovendien lijkt het erop dat er ook nu ontzettend veel reacties komen die allemaal beoordeeld moeten worden. Als de eerste deadline niet gehaald wordt, wordt normaliter alles opgeschoven.

Niet voor niets heeft verantwoordelijk minister van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) eerder in een beslisnota in de kantlijn de vraag opgenomen 'wordt het dan niet sowieso 2029', kijkend naar alles wat er nog gedaan moet worden.

Mensen in loondienst die arbeidsongeschikt worden, moeten regelmatig gekeurd worden. Hoe zit dat bij deze aov?

De uitkering loopt tot de AOW-leeftijd. Als je een uitkering aanvraagt word je gekeurd door een verzekeringsarts van het UWV. Je krijgt begeleiding van een arbeidsdeskundige, net zoals mensen in loondienst die in de ziektewet belanden.

Er wordt gekeken wat je nog wel kunt met je medische klachten. Wie ander werk kan doen, moet dat doen. Het UWV kan je ook oproepen voor een herkeuring. Hoe vaak dat gedaan wordt, staat niet in het voorstel.

Kan ik ook een verzekering afsluiten als ik al mentale of fysieke problemen heb?

Waarschijnlijk kun je dan geen private verzekering krijgen of slechts tegen een torenhoge premie. De publieke aov is er echter voor iedereen. Er komt dus een acceptatieplicht. Je kunt het vergelijken met de basisverzekering van je zorgverzekeraar. Ook dan mag je niet geweigerd worden en is je premie gelijk aan die van een gezond persoon.

Hoe zit het als ik ziek word?

Het ligt eraan wat je hebt. Bij een griepje heb je pech en zelfs bij een korte burn-out wordt het lastig. Er geldt namelijk een wachttijd. Pas na een jaar kun je een beroep doen op de verzekering. 

Dat is ook één van de kritiekpunten. Want de overheid komt met dit plan omdat ze willen dat zelfstandigen een vangnet hebben, en niet te snel in de bijstand belanden. Maar er zijn ook veel zelfstandigen die het geen jaar zonder inkomen kunnen uitzingen.

Ik heb een ton spaargeld. Kan ik me daarmee aan de aov-verplichting onttrekken?

Nee, helaas. Er is maar één uitzondering. Die is voor gemoedsbezwaarden. Het gaat dan om mensen die zich vanwege hun levensovertuiging niet willen verzekeren. Overigens betalen die mensen geen premie, maar wel extra belasting dus financieel ga je er niet op vooruit.

Maar verder moet iedereen eraan geloven. Dat er een verplichte aov komt, is onderdeel van het pensioenakkoord dat in 2019 werd afgesloten. Bij dat overleg waren verschillende werkgevers- en werknemersorganisaties betrokken.

Alleen boerenorganisatie LTO was er deels tegen, die wilden hun handtekening alleen zetten als er de mogelijkheid was om agrariërs uit te sluiten van de verzekeringsplicht. Maar de regering wil geen uitzondering maken.

Wie gaat mijn premie innen?

Waarschijnlijk gaat de fiscus dat doen. Die moet dan ook gaan bijhouden wie al een particuliere verzekering heeft. Verzekeraars en de Belastingdienst wisselen nu al gegevens uit, omdat een particuliere verzekering ook aftrekbaar is voor de inkomstenbelasting.

De fiscus heeft echter wel problemen met de verouderde it-systemen. "Tegen de achtergrond blijven er discussies met de Belastingdienst spelen", aldus een beslisnota bij de kamerbrief.

Iemand zal ook moeten beoordelen of die particuliere verzekering voldoet aan de eisen. De fiscus en het UWV hebben al gezegd dat ze hier geen zin in hebben. De Belastingdienst vindt dat hun taak ligt bij 'het innen van belastingen en premies', het UWV wil 'geen scheidsrechter' worden.