Recordaantal raketten en drones op Oekraïne - en er komt nog veel meer aan

Rusland gebruikte bij de grootschalige aanval veel verschillende soorten wapens: drones, kruisraketten en zelfs hypersonische ballistische raketten, die door hun hoge snelheid erg moeilijk zijn tegen te houden. "Het zijn massale aanvallen, in grotere aantallen dan we ooit daarvoor hadden gezien richting Oekraïne", ziet Peter Wijninga, defensiedeskundige van het Haagse Centrum voor Strategische Studies.

Net als vorig jaar

De aanvallen kwamen niet onverwacht. Vorige winter vuurde Rusland ook al veel raketten en drones af op Oekraïne, en de meeste Oekraïners verwachtten al dat dit jaar hetzelfde zou gebeuren.

"Net als vorige winter zijn de aanvallen gericht op de steden, op burgerdoelen", zegt Julia Soldatiuk-Westerveld, Oekraïnedeskundige van het Instituut Clingendael. Er zijn flatgebouwen, winkelcentra en hotels geraakt, in het centrum van Charkiv en in dichtbevolkte wijken van Kyiv. "Dat wordt met name gedaan om de wil van Oekraïners te breken. Maar ook om bijvoorbeeld elektriciteitsvoorraden en energievoorraden te beschadigen, net voordat het heel koud wordt."

Ook Peter Wijninga ziet dat Rusland het moreel in Oekraïne wil aanvallen. "Maar het is de vraag of dat lukt, want Oekraïne is nog veel beter voorbereid op wat er nu gaande is, dan in 2022." Zo is het Oekraïense energienet beter voorbereid op aanvallen, en daar is de schade tot nu toe klein. Daarnaast werkt de Oekraïense luchtafweer veel beter dan een jaar geleden. Dat komt deels door de ervaring die Oekraïense soldaten hebben opgedaan, maar ook omdat Oekraïne meer geavanceerde luchtafweersystemen ter beschikking heeft.

Verschillende luchtafweersystemen

Oekraïne maakt gebruik van verschillende luchtafweersystemen om de drones en raketten uit de lucht te schieten en onschadelijk te maken. Het ene systeem is geavanceerder dan het andere. Zo kan het Amerikaanse Patriot-systeem de allerbeste Russische raketten uit de lucht schieten, maar de prijs van één Patriot-raket kan wel oplopen tot vier miljoen euro. Deze systemen worden daarom niet tegen alle Russische wapens ingezet.

Ook worden er zogeheten mobiele groepen ingezet, die vooral drones uit de lucht schieten. Zij gebruiken minder geavanceerde technologie, en schieten zelfs Russische projectielen neer met machinegeweren en draagbare raketten. 

Bij een grote aanval met veel soorten wapens moeten de verschillende luchtafweersystemen goed samenwerken. "Niet elk luchtafweersysteem is geschikt om alles wat de Russen afschieten neer te halen", ziet Wijninga. "Dus als je veel verschillende projectielen op Oekraïne afstuurt, dan moet Oekraïne al die verschillende systemen inzetten."

Zowel Peter Wijninga als Julia Soldatiuk-Westerveld zien dat Rusland zoveel mogelijk raketten en drones tegelijk gebruikt, om zo de luchtverdediging te overweldigen.

Amerikaans luchtafweer

Het Amerikaanse Patriot-systeem wordt gezien als één van de beste luchtafweersystemen, omdat daarmee de meest krachtige en snelle Russische raketten worden neergehaald. Ook Nederland heeft onderdelen en raketten voor Patriots naar Oekraïne gestuurd.

Maar Patriot-raketten zijn erg duur, en dus leunt Oekraïne ook op goedkopere systemen. Dat kunnen oudere systemen zijn die al decennia geleden werden gebruikt, in de tijd van de Sovjet-Unie. Ook worden er machinegeweren en draagbare raketten ingezet. Die zijn vooral geschikt om Russische drones uit de lucht te schieten, omdat drones minder snel vliegen. 

Hoe groter de aanval, hoe groter de kans dat sommige raketten en drones door de luchtverdediging heen komen en doel treffen. "Oekraïne schiet tussen de 80 en 90 procent neer, dat is behoorlijk veel", zegt Wijninga. Maar de raketten en drones die wél aankomen, richten veel schade aan.

Zelfs als ze uit de lucht worden geschoten kunnen de brokstukken van drones en raketten nog voor veel schade zorgen. "De projectielen die je neerschiet, daarvan komen vaak grote brokstukken op de grond terecht", ziet Wijninga. "Soms inclusief de explosieve lading, die vervolgens ook nog een keer ontploft op de grond." Oekraïne probeert de projectielen zoveel mogelijk buiten stedelijk gebied neer te schieten, maar bij grote aanvallen lukt dat niet altijd.

Aanvallen gaan door

Deskundigen verwachten de komende tijd nog meer Russische luchtaanvallen. "Er wordt verwacht dat er in korte tijd drie tot vijf van zulke massale aanvallen kunnen plaatsvinden", zegt Soldatiuk-Westerveld. "Daarna moet Rusland de voorraden weer bijvullen." De inschatting is gebaseerd op het aantal drones en raketten dat Rusland kan produceren.

Rusland maakt veel raketten en drones in eigen land, en spaart de raketten op voor grootschalige aanvallen. De wapenproductie is sinds het begin van de oorlog alleen maar toegenomen. Het lijkt erop dat Rusland de hele winter lang zal proberen om de Oekraïense luchtafweer te overbelasten, met als doel om de Oekraïense wil te breken.