Olympiër Martina Wegman gaat heel ver voor haar sport: 'Met kano tussen krokodillen, leuk!'

Ruim tien jaar geleden schreef Martina Wegman (35) geschiedenis. Als eerste vrouw ter wereld kajakte ze over de Witte Nijl in Oeganda. Het is de rivier met de meeste krokodillen en nijlpaarden ter wereld.

Levensgevaarlijk, en niet alleen vanwege de wilde dieren. In haar kajak stortte ze van watervallen van 10, 15 en soms zelfs 20 meter naar beneden.

'Mensen denken dat je gek bent'

Het voelt soms als een ver verleden, maar ze wordt er nog vaak aan herinnerd. "Als het over mijn kajakcarrière gaat, komt het extreem kajakken altijd als eerste naar voren. Mensen denken dat je gek bent." 

Wegman vertelt erover vanuit Parijs, waar ze al sinds begin mei een groot deel van haar tijd doorbrengt om te trainen voor de Olympische Spelen. Ze woont al jaren in Nieuw-Zeeland, maar is het gewend om de zomers in Europa te kanoën. "Alle belangrijke wedstrijden worden namelijk hier georganiseerd." Zo was ze dit voorjaar bij het wereldkampioenschap in Tsjechië en Polen en het EK in Slovenië.

"Ik breng nog altijd veel tijd op het water door, maar mijn leven ziet er nu heel anders uit", zegt Wegman. Ze bestudeert nu de stroming van de kunstmatige wildwaterbaan in de Franse hoofdstad. Dáár, op die plek, hoopt ze komend weekend een medaille in de wacht te slepen. 

Onbekende sport

Kanoën, kajakken, watervallen van 20 meter, een wildwaterbaan: Nederlanders kunnen zich er niet zo heel veel bij voorstellen, merkt Wegman. "We hebben hier allereerst geen wild water, maar het is ook nog eens een sport die moeilijk uit te leggen is", zegt Wegman. "Kijk, bij roeien of fietsen kunnen mensen zich iets voorstellen. Bij mijn sport is dat lastiger: maar het wordt wel altijd goed bekeken op tv."

Bij de vorige Olympische Spelen, in Tokio, was Wegman de eerste Nederlandse deelnemer aan het onderdeel kanoslalom in twaalf jaar. Dit keer doen er drie Nederlanders mee: ook Joris Otten en Lena Teunissen hebben zich gekwalificeerd. 

De kanoslalom vindt plaats op een kunstmatige wildwaterbaan, die waar Wegman nu al maanden traint. "In mei werden de laatste aanpassingen gedaan, dus de baan blijft hetzelfde, maar de stroming staat altijd in beweging. Je probeert de baan te 'lezen', het liefst zo goed dat je 'm kunt dromen", legt ze uit. "Dat is lastig: er kunnen wel patronen in het water zitten, maar golven en luchtbubbels ontstaan telkens weer op verschillende plekken. De Fransen die al jaren op deze baan trainen, hebben er nog altijd moeite mee." 

Met haar kano moet ze door twintig poortjes varen. "Als zo'n poortje 5 centimeter naar rechts hangt, kan het zijn dat je het op een heel andere manier moet benaderen. Daar trainen we maandenlang op." Het lastige van haar sport is dat pas de dag vóór de wedstrijd het parcours bekend wordt gemaakt.

'Geen 9-tot-5-mentaliteit'

Dat Wegman zich voor de tweede keer voorbereidt op de Olympische Spelen, had ze een paar jaar geleden niet voor mogelijk gehouden. "Eigenlijk heb ik voor dit vrije leven gekozen vanwege het reizen, om de positieve mensen die ik door de sport heb leren kennen. Zij lijken allemaal – net als ik – moeite te hebben met de 9-tot-5-mentaliteit." 

Het gaat haar uiteindelijk maar om één ding: het moet leuk zijn. "Ik begrijp sporters nooit die zeggen dat ze geen plezier hebben in wat ze doen. Hoe kun je dan een gouden plak halen?"

Jarenlang haalde ze het plezier uit dat extreme. "Best gek eigenlijk, want als kind was ik al bang van een golfje van 10 centimeter", lacht Wegman. "Ik groeide op in Schoorl, maar durfde bijvoorbeeld nooit met een spatzeil op mijn kajak in het water te gaan." 

Nieuw-Zeelandse kanovaarder

Met de tijd veranderde dat. "Ik houd van uitdaging. Hoe vaker je iets doet, hoe zelfverzekerder je wordt. Dat gaat heel langzaam, en ik denk dat ik het niet eens doorhad. In mijn achterhoofd wist ik dat ik risico's nam, dat hoort nu eenmaal bij extreme sporten, maar het voelde nauwelijks als gevaarlijk." 

Dat ze nu op een olympisch podium mag gaan laten zien wat ze kan, komt maar door één ding: Mike Dawson. Haar Nieuw-Zeelandse vriend, zelf ook kanovaarder, die ze ontmoette tijdens een van haar reizen. 

Hij deed mee aan de Spelen in Rio en Londen en staat in Nieuw-Zeeland bekend als de beste kanovaarder van het land. "Zonder hem zou ik niks hebben met de slalomsport en de Olympische Spelen", zegt Wegman. "Ik ben wel blij dat ik een leven vóór de sport heb gehad: ik heb los geleefd en ben daarna atleet geworden, dat is best een groot verschil met sporters die van jongs af aan trainen voor een medaille." 

Veertig keer proberen

Mede dankzij Mike kwalificeerde ze zich drie jaar geleden voor de Spelen in Tokio, al ging dat er soms best spartaans aan toe. "Ik ben individualistisch, trainde lang zonder coach." In plaats daarvan sloot ze aan bij kanovaarders uit andere landen die naar Nieuw-Zeeland kwamen om in de Europese winter en met Mike te trainen. "Er was bijvoorbeeld een groepje Tsjechen. En een tijdlang trainde ik met 15-jarige jongens mee. Zij waren jong, maar ze waren ook steengoed en veel beter dan ik. Ze maakten er geen probleem van dat ik ze volgde. Ik heb goed afgekeken wat zij deden." 

"Ik ben meer een doener dan een denker", legt Wegman uit. "Dan probeer ik iets gewoon veertig keer en realiseer ik mij ineens: misschien is dit wel hoe het moet."

Precies dát is wat ze er zo leuk aan vindt; aan haar leven in de kano. Dankzij haar prestaties op de Spelen in Tokio, waar ze zevende werd, en haar resultaten bij de Europese kampioenschappen en wereldbekerwedstrijden, ontvangt ze van NOCNSF een salaris waar ze down under van kan leven. 

"Dat is prettig, want ik woon op het Noordereiland in Nieuw-Zeeland in een klein dorp." De rivieren zijn er prachtig, maar er is ook maar één café. "Daar heb ik ook nog een tijd gewerkt. Dat was lastig combineren met het kanoën: als je de hele dag op je benen hebt gestaan, kun je daarna niet meer het maximale uit je training halen."

'Prestatie niet het belangrijkste' 

"Mensen vragen mij weleens of ik wegren voor vastigheid. Mijn hele leven heb ik gereisd, nieuwe mensen ontmoet. Soms kan ik wel verlangen naar een beetje routine in mijn leven. En we zouden ook best een gezin willen stichten", zegt Wegman. Het roept de vraag op wat ze na de Spelen gaat doen. 

"Met mijn hart kies ik voor deze sport, ook ná Parijs", zegt ze zonder er al te lang over na te denken. "Ik ben zo laat gestart, ik denk dat er nog meer in zit. Maar als ik een gouden medaille haal, zou dat ook een mooie afsluiting zijn. Ik heb er gewoon geen duidelijk antwoord op."

Eerst nog knallen in Parijs. "Het mooie aan deze kleine sport is dat we allemaal vrienden zijn. We ontbijten met elkaar, reizen samen en trainen ook samen", zegt Wegman. "Dat is echt uniek." De verbroedering gaat ver, legt ze uit: "De dag voor de wedstrijd ontbijten we ook gewoon nog samen in het olympisch dorp, óók met onze concurrenten. Want je hebt toch geen controle over hun 'run'. Jíj moet je best doen op het water."

Haar best doet ze zeker, als het straks zover is op die wildwaterbaan. "Hoe sterker de stroming, hoe wilder het water, des te gemakkelijker het me afgaat", zegt Wegman. 

Ze droomt van een gouden plak. En hoopt natuurlijk ook dat die er komt. "Maar de prestatie is voor mij niet het belangrijkste", zegt ze. "Ik identificeer me niet met de resultaten, maar met de weg ernaartoe. Die moet leuk zijn. Ik wil alles geven en probeer een topprestatie te leveren, maar ben niet bang als die er onverhoopt niet is."