Lenneke kreeg borstkanker en schreef er een stripboek over: 'Humor helpt'

Het is november 2014 als Lenneke Hoope (44) een knobbeltje ontdekt in haar rechterborst. "Het was alsof de grond onder mijn voeten verdween. Ik weet niet waarom, maar ik dacht meteen dat er iets niet goed was." Niet veel later werd Lennekes vermoeden bevestigd: het knobbeltje in haar borst bleek borstkanker. Een periode van veel ziekenhuisbezoeken en onzekerheid brak aan. "Als kankerpatiënt kom je in een andere wereld terecht."

In de afgelopen zes jaar doorstond Lenneke bestraling en twee chemotrajecten om de kanker te verjagen. Sindsdien gaat het twee jaar goed. Haar borst werd volledig verwijderd: borstbesparend opereren was geen optie. "Sommige vrouwen willen na het weghalen van hun borst een reconstructie, maar ik niet", zegt Lenneke, die na de operatie koos om losse protheses in haar bh te dragen. "Ik vind het belangrijk dat andere vrouwen weten dat een reconstructie niet de enige optie is. Voor mij was dit de fijnste keuze en daar ben ik nog steeds erg blij mee."

Samen lachen

Volgens Lenneke kom je als kankerpatiënt in situaties terecht die je normaal gesproken niet kunt bedenken. "Ik vertelde daar dan over aan mijn vriendin Anneloor en dan lachten we er samen om. Ook hadden we een appgroep waarin we plaatjes met elkaar deelden van dingen die erger zijn dan borstkanker. Humor hielp mij om gedachten te verzetten, maar ook om te relativeren."

Wanneer ze in het ziekenhuis lag, vond Lenneke het fijn om stripboeken te lezen. "Ik hou van lezen, maar soms had ik te weinig energie en ruimte in mijn hoofd om een gewoon boek te lezen. Een stripboek bood dan uitkomst. Dat is minder zwaar en dankzij de plaatjes eenvoudiger te verwerken. Op een dag, nadat ik weer iets geks had meegemaakt, zei ik tegen Anneloor: 'Jeetje, het lijkt net of ik zelf in een van jouw stripverhalen ben gestapt'."

Samen aan de tekentafel

Anneloor, die vroeger in haar studententijd regelmatig stripjes tekende, studeerde samen met Lenneke. Destijds was Lenneke regelmatig onderwerp van één van Anneloors stripjes. Het idee om Lenneke opnieuw in een strip te tekenen, vond Anneloor eigenlijk nog niet eens zo'n heel gek idee. Anneloor: "Het idee groeide uit tot een concreet plan, waar we beiden meteen enthousiast over waren. Van het één kwam het ander en niet veel later zaten we aan de tekentafel. Ik interviewen en tekenen, Lenneke vertellen. Later hebben we alles samen ingekleurd."

De bizarre situaties waarin Lenneke soms terechtkwam, werden verwerkt in Anneloors striptekeningen. "We namen het heel serieus, maar hadden geen harde deadline. Het verliep allemaal soepel en we werkten aan het boek wanneer het ons beiden uitkwam. Volledig natuurlijk, zonder druk", zegt Anneloor.

Hoewel het tekenen niet 'echt' haar vak is, weet Anneloor als documentairemaker wel hoe ze een goed verhaal neerzet. "Ik kan misschien niet tippen aan andere striptekenaars, maar wij zijn er allebei heel tevreden over. Ik stelde Lenneke vragen over alles. Tot in de kleinste details. Het is tenslotte een strip, dus ik wilde bijvoorbeeld ook weten hoe een bepaalde ruimte eruit zag. Groot, klein? Hingen er posters? Was je überhaupt bezig met de omgeving op dat moment of juist niet? Ik probeerde in Lennekes hoofd te kruipen, zowel qua tekst als beeld."

Verdieping van de vriendschap

Af en toe was het lastig. "Dan voelde ik aan dat het even niet goed ging. Het kwam wel eens voor dat we aan een tekening begonnen, maar dat de emoties te hoog opliepen. Dan legden we ‘m even weg en gingen we er later mee verder. Uiteindelijk maakten we alle tekeningen, hoe moeilijk ook, af." 

Het teken- en schrijfproces verdiepte de vriendschap van de vriendinnen. Iets wat Anneloor erg mooi en bijzonder vindt. "Zo nauw samenwerken als wij deden, kan een vriendschap ook totaal ruïneren. Je kunt niet met iedere vriendin samenwerken, maar dit ging van begin tot eind supergoed. We hadden nooit discussie over tekeningen en waren het eigenlijk altijd direct eens."

Anneloor hoopt dat het boek vertaald wordt in 40 talen, maar zou het bovenal mooi vinden als hun verhaal een snaar raakt bij mensen. "De reacties die we er tot nu toe op kregen zijn heel positief. Met name van de mensen die zelf ook ziek zijn geweest. Ze zien het als een hart onder de riem. Dat is echt fijn. Ook denk ik dat het verhaal herkenbaar kan zijn voor mensen die iemand in hun omgeving hebben die ziek is."

Een eerlijk verhaal

Lenneke wil met haar verhaal troost bieden aan iedereen die met kanker te maken krijgt. "We vertellen een eerlijk verhaal door middel van lichtvoetige tekeningen. Misschien herkennen mensen bepaalde situaties en kan dat verlichting geven. Daarnaast hoop ik mensen die zelf geen kanker hebben, bewust te maken van wat er kan omgaan in het hoofd van iemand die kanker heeft. Hoever dat gevoel gaat, hoe heftig het écht is. Dit komt ook terug in de tekeningen."

"Als je kanker hebt, kan de angst onbeschrijflijk groot zijn. Mij heeft het enorm geholpen om over die angst te praten. Dan ontdek je dat je niet de enige bent die iets zo ervaart. Het is niet erg om soms bang en pessimistisch te zijn, al voelt het soms van wel. We zijn met z’n allen zo gericht op optimisme – maar soms kan dat gewoon even niet."

Ook nu de behandelingen achter de rug zijn en het beter gaat met Lenneke, blijft de angst. "Mensen zijn zich vaak niet bewust van de gevolgen na kanker. Je blijft met veel psychische en lichamelijke klachten zitten. De behandeling is over, dus ben je volgens velen 'beter' en is het de bedoeling dat je weer doorgaat met je leven. Maar dat is nog niet zo makkelijk. Na zo’n traject ben je extreem vermoeid en sta je anders in het leven. Je moet jezelf opnieuw uitvinden."

Lenneke vindt het belangrijk dat er in het boek ook aandacht is voor het psychische aspect van kanker. "Ook nu de kanker weg is. De buitenwereld denkt misschien: wat doe je moeilijk, je bent toch weer gezond? Maar de angst verdwijnt niet zomaar. En gezond is een relatief begrip. Er bestaat altijd een kans dat het terugkomt, je blijft je altijd afvragen of het wel echt helemaal weg is. Veel patiënten worstelen hiermee en voelen zich hierin misschien alleen."

"Ik vind het belangrijk dat de omgeving zich er bewust van is dat die angst je soms helemaal in beslag kan nemen. Ik worstel er nog regelmatig mee. In de aanloop naar een onderzoek heb ik moeite om normaal te functioneren."

Dankzij het opschrijven van haar verhaal, leerde Lenneke inzicht krijgen in een hoop dingen. "Hoe angst werkt bijvoorbeeld, met name in mijn hoofd. En hoe ik met dingen ben omgegaan. Kijk je daar van een afstandje naar, dan weet je ook beter waarom je op een bepaalde manier gehandeld hebt. Humor heeft me er doorheen gesleept. Anneloor en ik hebben ons best gedaan om dit zo goed mogelijk terug te laten komen in het boek."

'Dingen die erger zijn' van Lenneke Hoope en Anneloor van Heemstra is vanaf nu hier te bestellen.