Slachtoffers van seksuele uitbuiting steeds jonger: uitschieters van 9 jaar

Hulpverleners bij Fier, het landelijke behandel- en expertisecentrum bij geweld in afhankelijkheidsrelaties, zien de slachtoffers die om hulp vragen steeds jonger worden. "Elke week is er in onze chat wel een slachtoffer van onder de 15 jaar. Dat is nu structureel. In het verleden was dat een uitzondering", zegt Johannes Dijkstra van Fier. Het is het topje van de ijsberg omdat veel slachtoffers zich niet melden. 

'Ik moest doen wat hij wilde'

Aliya (echte naam bekend bij de redactie)  is zo’n jong meisje dat wordt uitgebuit. Ze zit in een slechte relatie met een jongen. Hij dwingt haar op haar vijftiende om seks te hebben met anderen en filmt dat. De beelden komen op Telegram terecht. Een andere jongen die ze online ontmoet, biedt haar aan om te helpen die beelden overal te verwijderen. 

Maar ondertussen slaat deze 'nieuwe vriend' de video stiekem op, op zijn telefoon. Als Aliya's relatie uitgaat, begint de 'vriend' die eerst hielp, haar te bedreigen. "Hij zei dat ik moest doen wat hij wilde, dat hij de video anders online zou zetten. Ik kon geen kant op. Ik wilde niet dat die beelden werden verspreid en deed er alles voor om te zorgen dat hij ze niet online zou zetten."

Dat 'alles' betekent haar lichaam online aanbieden voor geld. Dat gaat zo in z’n werk:

De Nationale Politie herkent dat de kinderen steeds jonger worden. "We zien nu slachtoffers van 13 en 14 jaar, terwijl de leeftijd eerder rond de 16 of 17 lag. Soms zijn er zelfs uitschieters van 9 jaar. Dat zijn nog uitzonderingen, maar we zien dat wel", zegt Mireille Beentjes van de politie. 

'Loopt slecht af voor mij'

Iva Bicanic van Centrum Seksueel Geweld beschrijft hoe zowel meisjes als jongens het slachtoffer kunnen worden: "Ze gaan via een app in gesprek met iemand en dat begint leuk. Ze denken af te spreken met iemand van hun leeftijd en dat is dan niet zo. Ineens draait de sfeer om en beseft het kind dat het vast zit. Als je jong bent, kun je nog niet goed nadenken over de gevolgen van je keuzes."

Dat geldt ook voor Aliya, die haar verhaal deelt om andere meisjes te waarschuwen. Het is voor haar lastig om uit haar situatie te komen. Ze wil hoe dan ook voorkomen dat de beelden van haar openbaar worden gemaakt. "Ik dacht, het is maar voor even, als ik er maar vanaf ben. Ik durfde niet om hulp vragen. Ik was bang dat hij mijn familie zou bedreigen. Dat had hij ook al bij andere meisjes gedaan."

Hoe Aliya gedwongen wordt en wat ze moet doen, vertelt ze hieronder:

Kinderen durven vaak niet te vertellen dat ze in deze situatie terecht zijn gekomen. Bicanic zegt daarover: "Ze denken: als ik het vertel, loopt het niet goed voor me af. Het brengt ook veel teweeg als het uitkomt. Kinderen vertrouwen de wereld. Als ik aardig doe, dan doet iemand aardig terug. Ze zien geen kwaad. Daar maken sommige mensen misbruik van."

Lockdown-effect

Bicanic denkt dat de lockdown heeft bijgedragen aan deze ontwikkeling. "Kinderen zaten meer thuis en meer op hun mobiel. Daar gebeuren leuke dingen, maar gaat het soms ook over de grenzen."

"We zien dat kinderen tegenwoordig veel sneller afspreken met iemand die ze online hebben leren kennen", zegt Bicanic. "We zien dat het een dader in twee dagen al lukt een kind over te halen of te dwingen om iets te doen wat hij of zij niet wil. Vaak met bedreigingen, soms met een beloning als een giftcard." De daders weten heel goed wat werkt bij kinderen en worden er steeds handiger in.

'Kan leiden tot fysieke seks'

"Ze vragen om meer foto's, andere foto's en dwingen je uiteindelijk om voor de camera seksuele handelingen verrichten. Het kan leiden tot fysieke seks met klanten", zegt Mireille Beentjes van de politie.

Johannes Dijkstra van Fier bevestigt dat: "We zien dat kinderen gedwongen worden om seks te hebben voor de webcam en filmpjes moeten maken op verzoek van klanten. Maar we zien ook dat de uitbuiting volledig offline plaatsvindt. Dat ze fysiek seks moeten hebben tegen hun wil.”  Maar ook dan zit er meestal een online component in. "Ze worden bijvoorbeeld online in de gaten gehouden en moeten contact houden met klanten."

Beentjes spreekt over moderne loverboys. "Alleen worden er geen kadootjes meer gegeven. Er wordt razendsnel contact gelegd via internet. Die pooiers zijn op zoek naar kwetsbaarheden. Hoe jonger en naïever, hoe minder weerbaar." Hulpverleners noemende de term loverboys helemaal niet meer, maar hebben het over uitbuiters of pooiers. 

'Volwassenen hebben geen idee'

"Volwassenen hebben vaak geen idee wat zich allemaal online afspeelt", zegt Iva Bicanic. Daarin schuilt een risico. Volgens Dijkstra kunnen ouders wel wat doen: "Het is belangrijk om vroegtijdig het gesprek aan te gaan. Vraag je kind wat ze online doen. Met wie ben je in gesprek, weet je wie dat is?"

En bespreek scenario's, zegt Dijkstra. "Wat kun je doen als je iets geks tegenkomt? Bij wie kun je dan terecht? Als ouder moet je niet bang zijn, maar scherp." Hij voegt toe: "Als kinderen zich anders gaan gedragen, dan kan dat een signaal zijn. Maak je jezelf zorgen, trek dan aan de bel en zoek hulp."

'Zelf naar de slachtoffers toe'

Omdat het probleem groter wordt en de slachtoffers jonger, gaat Fier de manier van werken radicaal aanpassen. Dijkstra: "Het grootste aantal slachtoffers is niet in beeld. We kunnen niet meer afwachten tot ze ons om hulp vragen, we moeten zelf naar de slachtoffers toe gaan."

En dat gebeurt ook. Fier is bezig om technologie in te zetten in de strijd tegen uitbuiting, dat gebeurt met het nieuwe onderdeel genaamd 'Spine'. Dijkstra: "We gaan daarmee online actief opzoek naar mogelijke slachtoffers. Als er een vermoeden is dat iemand tegen haar wil seksuele handelingen verricht, dan stuurt Spine diegene een persoonlijk bericht naar het social media account of reageert het op een seksadvertentie."

"Daarin bieden de hulpverleners het slachtoffer hulp aan. We proberen in contact te komen, in gesprek te raken en hulp te bieden."

Zoek je hulp?

Maak je je naar aanleiding van dit artikel zorgen over jezelf of iemand in je omgeving? Je kunt anoniem chatten met hulpverleners van Fier via, chatmetfier.nl. Of contact opnemen met Centrum Seksueel Geweld via 0800-0188, of centrumseksueelgeweld.nl. 

Aliya had daar zeker baat bij gehad. Bij haar houdt de uitbuiting uiteindelijk een jaar aan. "Ik vertrouwde niemand en ik kon ik er niet over praten. Ik was een heel gesloten persoon."

Veel praten

Pas als haar uitbuiter haar dwingt om fysiek seks met oudere mannen te hebben, vraagt Aliya om hulp. "Ik heb toen iemand in vertrouwen genomen en heb aangifte bij de politie gegaan." Vervolgens kwam ze bij Fier terecht, waar ze geholpen werd.

Met Aliya, die nu 17 jaar is, gaat het nu gelukkig een stuk beter. "Er is een last van mijn schouders gevallen. Dat komt omdat ik er veel over praat. Thuis weten ze het nu ook en kan ik erover praten. Ik heb het gevoel dat ik opnieuw leef. De druk is weg en dat voelt goed. Ik kan weer verder. Ik sta niet meer waar ik een jaar geleden stond."