Dit jaar ruim 70.000 asielzoekers naar Nederland, instroom kost miljarden extra

Dat schrijft staatssecretaris Eric van der Burg (Asielzaken) aan de Tweede Kamer. Het benodigde aantal zal per 2025 opnieuw fors stijgen. Dan zullen er naar verwachting ruim 97.000 opvangplekken nodig zijn.

Druk op gemeenten

Van der Burg verwacht dit jaar een instroom van ruim 70.000 asielzoekers in Nederland. Hij houdt ook rekening met een fikse toename van alleenstaande minderjarige vreemdelingen.

Dat betekent dat het COA, het Centraal Orgaan opvang asielzoekers, voor volgend jaar dus 77.100 opvangplekken moet zien te vinden. De druk op gemeenten wordt daardoor nog groter. Die bieden niet alleen noodopvang, maar zijn ook wettelijk verplicht asielzoekers met een verblijfvergunning een woning aan te bieden. Het aantal mensen met een verblijfsvergunning dat moet worden gehuisvest is door het kabinet voor de tweede helft van dit jaar vastgesteld op 27.300. 

Dit alles leidt tot 'budgettaire bijstellingen' voor de komende jaren, schrijft het kabinet in de Voorjaarsnota die vandaag naar de Tweede Kamer is gestuurd. Het kabinet trekt tot en met 2026 in totaal 8,7 miljard euro extra uit voor de hogere asielstroom, zo bevestigt het ministerie van Financiën aan RTL Nieuws.

Zorgen

Begin deze maand verbleven 53.000 asielzoekers in opvanglocaties van het COA en crisisnoodopvanglocaties van gemeenten. In asielzoekerscentra van het COA zitten nu 16.000 mensen 'die eigenlijk in een woning moeten zitten', zei Van der Burg in een toelichting. Het gaat om statushouders, voormalige asielzoekers die in Nederland mogen blijven en recht hebben op een woning.

Van der Burg maakt zich zorgen, erkent hij. "We hebben nu 50.000 plekken, maar veel daarvan zijn tijdelijk." Het gaat dan zowel om de noodopvangplekken die gemeenten bieden als de asielzoekerscentra van het COA. Verschillende contracten die het COA met gemeenten heeft voor azc’s lopen af. "Als je dan moet groeien naar 77.000 weet u dat ik me niet verveel de komende tijd."

De staatssecretaris verwacht daarnaast dat het aantal Oekraïners dat naar Nederland vlucht de komende tijd zal stijgen. Nu vangt Nederland zo’n 90.000 gevluchte Oekraïners op.

Hoog aantal toezeggingen

In Nederland wordt zo'n 80 tot 85 procent van de asielverzoeken ingewilligd. Dat percentage ligt in vergelijkbare Europese landen veel lager. Het kabinet zegt daaraan iets te willen doen door bijvoorbeeld asielaanvragen van Syriërs en Jemenieten die snel voor inwilliging in aanmerking komen, efficiënter af te handelen. Die snelle afhandeling moet ook gaan gelden voor asielzoekers die juist weinig kans op asiel hebben, zoals mensen uit Algerije en Moldavië.

Om Nederland 'in lijn te brengen met Europese kaders' en te zorgen dat ons land 'onnodig aantrekkelijk wordt als land van bestemming', gaat individuele toetsing van asielzoekers zwaarder wegen. Nu wordt er vooral naar groepen asielzoekers gekeken.

Ook gaat onderzocht  worden of er iets aan de zogenoemde bewijslastverdeling kan worden gedaan. In Nederland geldt nu dat de IND, de Immigratie- en Naturalisatiedienst, moet aantonen dat asiel voor een aanvrager niet nodig is in plaats van dat de asielzoeker zelf aannemelijk moet maken dat hij recht heeft op asiel.

Het kabinet wil dat de IND zijn kwaliteitscontrole verbetert en gaat ook kijken naar het asielbeleid van andere Europese lidstaten.

Reactie IND

De IND zegt in een reactie dat het niet mogelijk is om het aantal asielaanvragen bij te houden. Meer dan 70.000 mensen die asiel zullen aanvragen 'is een drie keer zo hoog aantal aanvragen als waar de IND op is ingericht', aldus de dienst.

Door de hoger dan verwachte instroom zal de wachttijd voor een aanvraag ook oplopen. "De wachttijd zal de komende tijd langer worden. Het aantal zaken dat niet binnen de verlengde wettelijke termijn van 15 maanden kan worden beslist, gaat naar verwachting toenemen."

Volgens de IND is het aantal aanvragen nu ook al hoger dan wat de organisatie kan verwerken.