Straks met QR-code naar je werk? Vijf vragen en antwoorden

1. In Italië is een QR-code al verplicht op het werk. Hoe werkt dat?

In Italië moet je sinds kort al met je QR-code op zak naar je werk. Als werknemers er voor kiezen zich niet te laten vaccineren, dan moeten ze zich zo’n twee keer in de week laten testen. En dat is niet goedkoop. Je betaalt tussen de 120 en 180 euro in de maand.

"De meeste Italianen zijn voorstander, ongeveer twee derde van de bevolking", zegt correspondent Anouk Boone vanuit Rome. "Er is wel altijd een minderheid die zich luidkeels laat horen. Af en toe zijn er dan protesten en er zijn heel wat Italianen die zich hebben ziekgemeld sinds ze op het werk een coronapas moeten hebben."

2. Mag een Nederlandse werkgever nu al vragen naar een QR-code?

"Nee, er bestaat geen directe wettelijke grondslag om dat nu van werknemers verplicht te vragen", zegt Frank Penders, advocaat arbeidsrecht bij Otis Advocaten. Een werkgever mag wél vragen aan een werknemer of deze gevaccineerd is of niet, in het geval er een goede reden is om dat vragen. Maar een werknemer om een coronabewijs in de vorm van een QR-code vragen, om zo iemand al dan niet toe te laten tot de werkvloer, mag niet vanwege de privacywetgeving. 

Tegelijkertijd moet je als werkgever ook een veilige werkplek creëren voor je werknemer. Sommige bedrijven verwijzen hiernaar als zij hun werknemers toch om een QR-code vragen, zegt Penders. "Maar daar heeft de rechter zich nog niet over uitgesproken." Het is volgens hem wel zaak dat je als werkgever dan vooraf beleid maakt wat je gaat doen als een werknemer geen QR-code heeft, of deze niet wil laten zien.

3. Mag je werkgever straks wel naar zo'n QR-code vragen?

Het is vooralsnog een lastige situatie, zegt advocaat arbeidsrecht Suzanne Meijers. Als horecabaas mag je namelijk op dit moment je werknemers niet om een code vragen. Maar als zij in hun vrije tijd een kopje koffie komen drinken in je zaak, dan moet het weer wel. "Dat is nogal vreemd", aldus Meijers.

Dat je nu in principe geen QR-code aan werknemers mag vragen, gaat op korte termijn wel veranderen, verwacht collega-advocaat Penders. Want als je voor je werk bijvoorbeeld aan de lopende band staat in een fabriek, dan is het voor een werkgever wel heel lastig. Je kunt iemand dan immers niet thuis laten werken. Je kunt veel van dit soort situaties bedenken waar je in de praktijk tegen problemen oploopt, zegt Penders.

Meijers denkt daarentegen dat het moeilijk is om het juridisch mogelijk te maken dat ook werkgevers om een QR-code gaan vragen. "Je krijgt dan weer extra veel discussie." Niemand weet dan ook wat komende dinsdag bij de coronapersconferentie bekend zal worden gemaakt.

4. Wat als je geen QR-code hebt - of die niet wilt laten zien?

Als je jouw QR-code niet wilt laten zien, of deze niet hebt, dan mag je daar als werkgever op dit moment geen consequenties aan verbinden, zegt Pascal Besselink, advocaat arbeidsrecht bij juridisch dienstverlener DAS. Dat betekent dat in de huidige situatie een werkgever zijn of haar werknemers te allen tijde gewoon zal moeten toelaten tot de werkvloer. 

Een werkgever mag nu wel voorschrijven dat werknemers een mondkapje dragen, bijvoorbeeld wanneer er niet of moeilijk afstand kan worden gehouden, legt Besselink uit. Dat geldt ook voor aanvullende maatregelen op de werkvloer, zoals het neerzetten van spatschermen. 

Je kunt wel - mits in overleg - een werknemer laten thuiswerken wanneer hij of zij geen QR-code heeft of die wil laten zien, denkt Penders. Ook kan je schuiven met de roosters. Zo zou iemand onderhoudswerk kunnen doen als de andere werknemers naar huis zijn, of als het rustiger is op de werkvloer. Bij kantoorwerk kun je volgens hem in sommige gevallen ook voldoende afstand waarborgen.

5. Mag je werkgever je QR-code opslaan, of moet je die dan elke dag laten zien?

Momenteel is dat niet aan de orde, aangezien een werkgever deze (nog) niet mag gebruiken om iemand de toegang tot de werkvloer te ontzeggen, legt Besselink uit.

Maar mocht het kabinet het mogelijk maken dat een werkgever om een QR-code kan gaan vragen, dan mag die werkgever deze gegevens volgens de privacywet niet opschrijven of in een computer opslaan. "Hoogstens mag je het in je hoofd onthouden", aldus Besselink. "Al wordt dat bij grotere organisaties lastig."

Dat zou in de praktijk betekenen dat je in dat geval elke werkdag je QR-code moet laten zien. Net zoals je nu elke keer dat je naar het theater of bioscoop gaat je QR-code moet tonen, vult Penders aan.