Frisdrank duurder door invoering suikertaks: 'Effect is bewezen'
Het kabinet-Rutte 4 wil op termijn een suikerbelasting invoeren, staat in het coalitieakkoord. En dat gaan we allemaal merken: frisdranken en sappen zullen duurder worden. Voedingsexperts zijn opgetogen: "Het is een heel goed begin in de strijd tegen overgewicht."
VVD, D66, CDA en CU willen 'bindende afspraken met de industrie over gezondere voedingsmiddelen' maken. Het moet allemaal nog worden uitgewerkt, maar kortgezegd is beloofd: "We verhogen de belasting op suikerhoudende dranken. We bezien hoe we op termijn een suikerbelasting kunnen invoeren en de btw op groente en fruit naar nul procent kunnen verlagen."
Concreter dan dat wordt het nog niet, maar deze korte zinnen zorgen voor enthousiasme bij het Voedingscentrum, dat voorlichting geeft over voedsel en voeding. "Die combinatie van het duurder maken van suikerhoudende producten zoals frisdrank, en het goedkoper maken van gezond eten, is het best. Hoe groter de discrepantie wordt, hoe beter", zegt Liesbeth Velema, expert voeding en gedrag.
50 procent is te zwaar
Al jaren wordt opgeroepen iets te doen tegen overgewicht. Vijftig procent van de Nederlanders is te zwaar. De overheid wil dit percentage in 2040 terugdringen naar 38 procent.
Gewichtsverlies is door de coronacrisis nóg urgenter geworden. Gezondheidsproblemen doen zich vooral voor bij vooral mensen met overgewicht. Een groot deel van de zorgkosten is bovendien verbonden aan een ongezonde leefstijl.
Het kabinet ondertekende in 2018 het Nationaal Preventieakkoord, waarin meer dan 200 afspraken en doelen staan. "Daar kan deze politieke beslissing aan bijdragen", legt Velema uit.
Wetenschappelijk bewijs
En de maatregel gaat – al is het afhankelijk van hoe het wordt ingevuld – zeker effect hebben. "Er is genoeg wetenschappelijk bewijs dat het een effectief middel kan zijn om suikerconsumptie terug te dringen."
Dat bewijs komt uit vele andere landen die al een suikertaks – of een vorm ervan – hebben ingevoerd. In Mexico, Zuid-Afrika, Chili, de Filipijnen, en ook dichter bij huis: het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Noorwegen.
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft vorig jaar na een analyse nog geconcludeerd: de verkoop van belaste frisdrank neemt af. In het Verenigd Koninkrijk en Noorwegen worden meer gezondere alternatieven verkocht. En in het Verenigd Koninkrijk hebben fabrieken hun recepten aangepast als gevolg van de maatregel.
En dat laatste is ook winst, zegt Velema. "Mensen kunnen daar nog wel hun cola kopen, maar wel met veel minder dan suiker dan hier in Nederland."
Het effect van de suikertaks hangt van veel factoren af, zoals de hoogte ervan, de beschikbaarheid van alternatieve voedingsmiddelen, de relatieve prijs van eten, iemands bestedingspatroon en andere veranderingen in kosten van levensonderhoud. "Dus dat is altijd wel afwachten. Maar de overheid geeft in ieder geval nu al een goed signaal."
Hoeveel duurder moeten frisdrank en sap worden om echt effect te zien van de maatregel? "In theorie kan een prijsstijging van 10 procent al leiden tot een verkoopdaling van 9 tot 13 procent. En als je nog wat verder gaat, zo'n 20 procent prijsstijging, dan zie je een nog sterker effect. Mensen kiezen dan echt voor minder suikerhoudende dranken."
Foodwatch: eindelijk actie
Voedselwaakhond foodwatch is ook blij met het voornemen om een suikertaks in te voeren. "Consumenten roepen al jaren om maatregelen om de ongezonde voedingsindustrie aan te pakken. De ervaring heeft vaak genoeg uitgewezen dat vrijwillige afspraken met de voedingsindustrie niet werken."
Foodwatch is verheugd dat de regering 'eindelijk tot effectieve acties overgaat'. "De schappen staan vol ongezonde frisdrank, gezonde voeding is vaak duurder dan ongezonde en kinderen worden overstelpt met reclame voor junkfood", zegt de consumentenorganisatie.