Vluchten of vechten in Myanmar: strijd tussen leger en verzet steeds bloediger
Het bloedbad van afgelopen weekend waarbij tientallen onschuldige burgers omkwamen is een nieuw dieptepunt in het conflict in Myanmar. Het ging om een vergeldingsactie van het leger tegen burgermilities die zelf ook steeds meer geweld gebruiken. In die bikkelharde strijd om de macht staan burgers voor de keuze: vlucht je of vecht je mee?
Ze waren op de vlucht voor het geweld maar belandden er op kerstavond plots middenin. Een konvooi van zeker 35 mensen, onder wie vrouwen en kinderen, was in het oosten van Myanmar onderweg naar een vluchtelingenkamp toen het in de plaats Hpruso werd tegengehouden door militairen.
Die eisten dat alle inzittenden uitstapten. Sommigen werden gearresteerd, de rest werd gedood waarna de lichamen in brand werden gestoken. Onder de slachtoffers waren ook twee leden van hulporganisatie Save the Children, zo laat de organisatie weten.
Waarschuwing
Niet veel later vond een verzetsgroep de tientallen verkoolde lichamen. Achtergelaten in en naast de uitgebrande voertuigen. Een duidelijke waarschuwing.
De gruwelijkheden laten zien hoe hard het conflict in Myanmar de afgelopen maanden is ontspoord. Het begon met de staatsgreep van het leger in februari. Uit protest gingen inwoners massaal de straat op. Bij het hard neerslaan van die betogingen kwamen zeker duizend demonstranten om.
Maar inwoners van Myanmar geven niet op. Zo vormen zich in het hele land burgermilities, People's Defence Forces, die militairen aanvallen. Vanuit geheime locaties in steden maar ook vanuit de jungle. Daar sluiten jongeren zich aan bij groepen zoals de Karen die al decennia tegen het leger vechten.
Leren schieten
In die jungles in het oosten van Myanmar worden de jongeren, vaak nog tieners, klaargestoomd voor de strijd. Ze leren schieten met wapens die vanuit het buitenland de jungle in zijn gesmokkeld. Ze oefenen hoe ze in guerrillastijl verrassingsaanvallen kunnen uitvoeren en hoe ze zelf explosieven kunnen maken.
"Hier in mijn kamp zijn meer dan honderd jongeren", vertelt een van de leiders van een trainingskamp tegen persbureau Reuters. "En er komen er steeds meer naar ons toe. Ze koesteren wrok en zijn gefocust op één ding: vechten voor de revolutie."
Naast de harde training vergt ook de jungle het uiterste van de jonge opstandelingen. Door alle nieuwe rekruten die arriveren worden de geïmproviseerde tentenkampen steeds krapper. En de modder maakt veel wegen amper begaanbaar.
"Omdat sommige kampen erg moeilijk te bereiken zijn, is het lastig aan voedsel te komen", legt de kampleider uit aan Reuters. "Sommige kampen vergen een trektocht van twee dagen omdat we ze niet met onze voertuigen kunnen bereiken."
Wraakactie
Met tanks, helikopters en meer dan 300.000 soldaten lijkt het leger van Myanmar oppermachtig tegen het gewapende verzet. Maar omdat de opstandelingen verspreid over het land zitten, zijn ze lastig te bestrijden. Met extreem geweld probeert het leger ze daarom af te schrikken.
Zo bestormden ze begin december het dorpje Done Taw. Een lokale verzetsgroep viel even daarvoor met zelfgemaakte bommen een militair konvooi aan. In de daaropvolgende wraakactie zette het leger alle mannen uit het dorp in een hut bij elkaar en stak die in brand. "Een buitengerechtelijke executie, een bloedbad", aldus Phil Robertson.
Vanuit buurland Thailand volgt hij namens Human Rights Watch de Myanmarese geweldsgolf. "Aanvallen zoals in Done Taw horen bij de beruchte tactiek van het leger. Ze behandelen iedereen zonder militair uniform als de vijand en gaan vervolgens over tot dodelijk geweld." Zoals met luchtaanvallen waarbij hele dorpen worden platgebrand. Daarbij vallen geregeld onschuldige burgerslachtoffers.
Voor burgers midden in de vuurlinie is het heftige geweld reden om op de vlucht te slaan. De afgelopen weken staken zeker 5000 mensen de Thaise grens over, al ligt het werkelijke aantal waarschijnlijk een stuk hoger omdat veel mensen illegaal de oversteek wagen.
Thailand vreest dat de vluchtelingen vanwege het aanhoudende geweld definitief willen blijven. Om die reden stuurden de autoriteiten deze maand honderden mensen terug. "Ze mogen niet in alle haast weer de grens over worden gezet", bepleit HRW-vertegenwoordiger Phil Robertson. "Wanneer het kan zullen ze vanzelf terugkeren maar nu is het gewoon te onveilig."
Gevlucht
Teruggestuurd worden is de nachtmerrie van Omar (26). Begin dit jaar vertelde ze tegen RTL Nieuws over waarom ze, ondanks alle risico's, volop aan de protesten meedeed. Maar de militaire dreiging werd haar te groot. Ze vluchtte afgelopen november met haar dochtertje van 5 naar de Thaise grensplaats Mae Sot.
"De militairen pakten steeds meer demonstranten op en ik hoorde dat ze ook naar mij op zoek waren", vertelt Omar via een videoverbinding. Om haar familie te beschermen vertrok ze met haar dochter uit haar ouderlijk huis. Ze verstopten zich daarna op verschillende geheime adressen. "Maar ik kan mijn dochter niet in constante angst op laten groeien, daarom vluchtten we de grens over."
Na een dagenlange tocht door de jungle staken Omar en haar dochtertje vorige maand illegaal de grens over. Ze hadden geluk en mochten intrekken bij een vrouw die jaren geleden al naar Thailand verhuisde. Daar wonen sinds kort ook Omars broer en moeder.
"Het leger bleef mijn familie lastigvallen om mij te vinden. Ik was bang dat ze daardoor zelf gevaar liepen en vroeg ze daarom ook hierheen te komen." Voorlopig zitten ze er veilig, al zijn ze bevreesd binnenkort ook terug naar Myanmar te moeten. Via vluchtelingenorganisatie UNHCR hoopt Omar in een ander land definitief opvang te krijgen.
Verschrikkelijke jeugd
In afwachting van die procedure werkt Omar in de buurt als schoonmaakster. Zorgen over haar eigen toekomst heeft ze niet. Die gaan vooral uit naar haar dochtertje. "Het doet veel pijn wanneer ze vraagt waarom ze niet naar school kan. Ze beleeft een verschrikkelijke jeugd. Daar voel ik me verantwoordelijk voor en dat doet me veel pijn."
Omar en haar familieleden zitten aan de veilige kant van de grens, maar nog steeds vlak bij het geweld. Dagelijks horen ze hoe in hun thuisland de bommen inslaan en er geschoten wordt. Een oplossing voor al die gevechten is volgens Phil Robertson van HRW ver te zoeken. "De gewapende revolutie dreigt een slepend conflict te worden."
Volgens hem is de internationale gemeenschap het aan de Myanmarezen verplicht om een uiterste poging te doen om te helpen. "Met wapenembargo's kan er druk uitgeoefend worden op het leger om ze aan de onderhandelingstafel te krijgen. De burgermilities laten met het grijpen naar wapens zien die buitenlandse steun niet meer te verwachten. Voorlopig wordt het geweld dus alleen maar heftiger."
