De vogelgriep heeft Europa in zijn greep: zes vragen beantwoord

We beantwoorden de belangrijkste vragen met Thijs Kuiken, hoogleraar vergelijkende pathologie aan de Erasmus Universiteit.

1. Hoe herken je een vogel met vogelgriep?

Het virus dat nu rondgaat, vermenigvuldigt zich voornamelijk in de hersenen. Vogels draaien met hun nek. Ze kunnen niet meer vliegen, vallen vaak om en maken lopend of zwemmend cirkels.

In de tweet hieronder zie je een vogel met vogelgriep:

2. Welke variant gaat er nu rond en waarom is die zo gevaarlijk?

"Er gaat nu een variant rond van het subtype H5. Deze variant is zo'n 25 jaar geleden ontstaan in het pluimvee in China. De variant is een paar jaar rondgegaan. Maar het bijzondere is dat deze variant is overgegaan op wilde vogels. De trekvogels komen overwinteren in Europa en verspreiden het. Omdat het virus nu rondgaat bij wilde vogels, heb je er nauwelijks meer controle over."

De kans dat we in de toekomst vaker te maken krijgen met virusuitbraken en pandemieën is groot. Onze eigen bio-industrie is zelfs een perfecte broedplaats voor virussen. In de video hieronder zie je waarom:

3. Is dit virus ook gevaarlijk voor mensen?

"Het kan voor mensen gevaarlijk zijn. Met deze variant van het virus zijn er een kleine 60 mensen besmet geraakt waarvan bijna de helft is overleden. Dat is gebeurd in China en Laos. In Europa is het risico veel lager omdat we niet zo dicht contact hebben met pluimvee."

"Maar het Centers for Disease Control and Prevention (CDC) heeft in Europa de risicobeoordeling voor mensen die professioneel met pluimvee omgaan verhoogd van laag tot laag-gemiddeld."

4. Waarom werkt ruimen minder goed bij deze variant?

"Zo'n dertig jaar geleden kwam het virus veel minder vaak voor. Door maatregelen die toen werden genomen – ruimen – kon het virus worden uitgebannen. Maar nu is er veel meer pluimvee waardoor het virus zich snel verspreidt. In Gelderland, Limburg en Noord Brabant zijn er pluimveedichtheden die 18 keer hoger zijn dan het Europese gemiddelde."

"Daardoor, in combinatie met de wilde vogels die het virus bij zich dragen, lukt het ruimen niet meer. Het virus is constant aanwezig in de omgeving. Pluimveestallen hermetisch afsluiten van de omgeving is praktisch onmogelijk. Als het virus de stal bereikt heeft, leidt het in 90 tot 100 procent tot sterfte van alle kippen of kalkoenen."

5. Waarom vaccineren we kippen niet tegen vogelgriep?

"Preventieve vaccinatie is een goed idee, maar Europa heeft er niet voor gekozen. In landen buiten Europa wordt er wel preventief gevaccineerd tegen dit virus. Zoals in China en Egypte. Europa heeft eerder beslissingen over het virus genomen toen hoog-pathogene vogelgriep niet zo vaak aanwezig was. Dan had je alleen maar extra kosten door vaccineren."

"Daarnaast wordt 70 procent van de pluimveeproductie geëxporteerd naar het buitenland, voornamelijk naar Groot-Brittannië en Duitsland. Die waren tegen vaccineren. Maar die landen hebben nu met hetzelfde probleem te maken, dus ik ga er vanuit dat ze nu anders tegen vaccineren aankijken."

6. Welke langetermijnmaatregelen zouden kunnen werken?

"Vaccineren is een tijdelijke maatregel. Om toekomstige vogelgriepvarianten en andere virussen te voorkomen, moet de sector anders worden ingericht. Mijn advies zou zijn om de pluimveestapel te verkleinen, vooral in de concentratiegebieden. Het is slim om minder kippen per bedrijf te hebben en de bedrijven minder dicht bij elkaar te laten staan."

"Daarnaast is het verstandig pluimveebedrijven in gebieden met veel watervogels te weren, omdat je kippenstallen niet hermetisch af kunt sluiten van de omgeving. Rondom dit virus moet niet alleen gekeken worden naar de gezondheid van kippen, ook naar die van mensen die in de omgeving van deze stallen wonen. Maar het voornaamste is minder kippen per bedrijf en minder bedrijven bij elkaar, dan wordt het risico op verspreiding verlaagd."