Zij liggen op straat voor het klimaat (en het lijkt te werken)

Gisteren was er weer een actie van de activistische beweging die zich verzet tegen klimaatverandering. Op het ministerie van Financiën demonstreerden Schilder (41) en mede-activisten zij aan zij te tegen de subsidies aan de fossiele industrie. "We eisen dat de regering er direct mee stopt", zegt ze. Lang duurde de demonstratie niet. "De politie gaat over tot arrestatie", kan ze nog net appen als we haar spreken.

Later op de middag komt er weer reactie: "Paar uur vastgehouden door de politie, we druppelen nu weer naar buiten."

'Het ziet er raar uit'

Schilder noemt de foto's waarop ze wordt aangehouden 'enorm out of character'. Voor haar werk schrijft ze en geeft ze trainingen. Heel wat anders dan dit. "Het ziet er raar uit, ik wil de politie niet overbelasten en ik ben het liefst een goede burger." Maar de zorgen zijn te groot.

Hieronder een foto van Schilder tijdens een actie:

Schilder las meerdere onderzoeken over het klimaat en schrok zich kapot. "Het lijkt alsof we braaf bezig zijn, en ondertussen is er een ramp aan de gang." Het échte moment dat ze tot actie besloot over te gaan kwam toen ze een keer in februari met haar kinderen ging zwemmen. Niet in een zwembad, maar buiten. Het was er warm genoeg voor. "Het was bijna surrealistisch. Ik kreeg er last van. Er moest iets gebeuren."

Mijn vrouw zei: 'Waar slaat dat op?'

Thuis vinden ze het soms best gek, zo'n moeder die op pad gaat om op straat te gaan liggen en zich ook nog laat aanhouden. En dan komt er ook nog zo'n bizarre foto voorbij. "Ze moeten er soms wel keihard om lachen ja. Maar ze snappen het ook wel."

Guus Dix (40) moest thuis meer uitleggen toen hij besloot mee te gaan doen aan de 'high risk-acties' van Extinction Rebellion. Want zo heet het als je meedoet aan de demonstraties waarbij je opgepakt kunt worden. Hij vertelde het thuis, en bereidde ze ook voor op de consequenties. "Mijn vrouw ontplofte. 'Waar slaat dat op, hoezo je weet niet of je vanavond thuiskomt', zei ze."

Datacentrum Zeewolde

Het moest even bezinken, maar na nog een paar gesprekken ging Dix - in het dagelijks leven universitair docent in Enschede - toch op pad. Als hij het er thuis maar niet de hele tijd over ging hebben. Zijn laatste actie: proberen de het datacentrum in Zeewolde te voorkomen. Vooralsnog mislukt. "Maar we hebben een lange adem."

Ook Dix las onderzoeken over het klimaat, waarmee het activistische vuur in hem ontbrandde. "Ik werd er eigenlijk heel somber van. Ik had me lang niet gerealiseerd hoe de toekomst eruitziet als we op deze manier doorgaan." Hij besloot een actietraining van Extinction bij te wonen ("Je leert er wat er gebeurt bij de acties en welke rol je kunt hebben.") en kwam allemaal gelijkgestemden tegen. 

IPCC-rapport: 'Wereld is al onomkeerbaar veranderd'

In het veelomvattende rapport van het IPCC van afgelopen augustus werd geconcludeerd dat 'er direct op wereldwijde schaal actie moet worden ondernomen om de opwarming van de aarde te verminderen'.

De klimaatverandering is volgens het rapport nu al te merken: sinds 1950 zijn er meer hittegolven, meer hevige regen, meer cyclonen en meer weer dat tot natuurbranden leidt. De zeespiegel is in ruim honderd jaar bovendien met 20 centimeter gestegen. In onderstaande video zie je wat er in het rapport van het IPCC staat: 

Vier keer werd Dix tot nu toe aangehouden. "Soms word je met een bus opgehaald en voorgeleid. Op alle vragen die worden gesteld zeg je 'geen commentaar' en dan kun je naar huis." Af en toe komt er nog een boete na, maar daar maken Dix en de anderen altijd bezwaar tegen.

Vaak met succes. "Wij vinden de wetsovertreding gerechtvaardigd voor de noodsituatie waarin we zitten. En dan wordt geregeld besloten tot kwijtschelding van de boete." 

'Dochter kwam zwaaien bij het hek'

Dix zegt 'verknocht te zijn aan de beweging', het is een deel van zijn leven geworden. Ook voor Schilder voelt het zo. Zij zat al eens in de cel in de buurt van haar eigen huis. "We zaten in een politiebus te wachten voordat we naar binnen moesten, toen m'n dochter stond te zwaaien bij het hek. Het was als een vreemde film."

Het wringt, zegt Schilder. Ze wil er niet liggen, ze wil niet opgepakt worden. "Maar er komt aandacht als je wordt aangehouden. Het is een vreemd toneelstuk." Maar ze is ervan overtuigd dat het moet. Sterker nog: "Het is absurd dát het moet", zegt ze. "We zijn niet voorbereid op de crisis die nog komen gaat, totaal niet."

ABP

Schilder deed ook mee aan acties bij het hoofdkantoor van pensioenfonds ABP. Het doel: het fonds moest volgens Extinction Rebellion stoppen met investeren in fossiele brandstoffen. En dat gebeurde. In oktober kondigde ABP aan zich 'terug te trekken uit de beleggingen'.

Het voelde als een overwinning. ABP zei toen dat er veel steun was voor het besluit. "Veel deelnemers en werkgevers wilden al langer dat we zouden stoppen met beleggen in fossiele brandstoffen."

'Acties niet vervelend voor ons'

Of de acties van Extinction Rebellion dit proces hebben beïnvloed? "Wij nemen alle signalen serieus en gaan in gesprek, ook met deze partij", zegt woordvoerder Asha Khoenkhoen van ABP. In het persbericht van oktober staat dat het besluit is genomen 'na onlangs verschenen klimaatrapporten'.

De acties bij het pand heeft Khoenkhoen niet als vervelend ervaren, geeft ze aan. "Het gaat ook niet over vervelend of niet vervelend. Het gaat om een groep die hun boodschap wil overbrengen over een belangrijk onderwerp en dat is logisch. Het is iets dat hoort bij deze tijd."

Het geval ABP geeft een goed gevoel, zegt Dix. De focus werd al snel verlegd naar PFZW, het pensioenfonds voor de zorg. Ook daar is het doel van de actievoerders de totale verkoop van de beleggingen in fossiele brandstoffen.

'We kunnen ons niet uit de crisis innoveren'

Maar waar ABP alles verkoopt, volgt PFZW zoals ze het zelf zeggen 'een ander pad'. PFZW: "We willen onze invloed als aandeelhouder behouden om energiebedrijven actief aan te sporen tot het vormgeven van hun bijdrage aan de energietransitie." Ze zeggen wel een deel van de aandelen te verkopen.

Extinction Rebellion is er niet van onder de indruk. "De CO2-uitstoot moet gewoon echt naar nul", zegt Schilder. En Dix kan ook niet zeggen dat hij positief gestemd is voor de toekomst. "Er komt een klimaatfonds, maar daarvan gaat een groot deel naar waterstof. Daar moeten we als Nederland dan heel goed in worden. Daar heb ik op zichzelf niks op tegen, maar we kunnen ons echt niet uit de klimaatcrisis innoveren. Daar ga ik niet meer in mee."

Vlees en vliegen

Dix zegt dat er eigenlijk een plan moeten komen om KLM te laten krimpen. "Maar daar brandt geen politicus zich aan. En ook over vlees eten mogen we het niet hebben. We moeten natuurlijk wel gewoon kunnen blijven barbecueën."

Het is voor Dix en Schilder wel duidelijk: ze liggen in de toekomst nog vaak op straat voor het klimaat. Voor hun gevoel is het de enige manier om écht iets te kunnen doen. Hoe ongemakkelijk ze er ook van worden.