Derksen in opspraak: 'Ernst van de situatie wordt gebagatelliseerd'
Johan Derksen is in opspraak gekomen door de uitspraken die hij op tv deed over het met een kaars penetreren van een bewusteloze vrouw. Een 'jeugdzonde', zegt hij over het incident, dat begin jaren 70 zou hebben plaatsgevonden. "Maar wat dit voor de vrouw heeft betekend, komt niet aan de orde", zegt Renée Römkens, bijzonder hoogleraar gendergerelateerd geweld aan de Universiteit van Amsterdam.
Tafelgenoten René van der Gijp en Steven Brunswijk grapten in de uitzending van Vandaag Inside met Derksen mee, waarbij onder meer het formaat van de kaars aan de orde kwam.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
"Het effect is dat de ernst van de situatie wordt gebagatelliseerd", zegt Renée Römkens. Ze noemt ook 'het feit dat het überhaupt als anekdote wordt gebracht'. Derksen 'zegt wel dat hij zich ervoor schaamt', maar dat komt dubbelzinnig over, vindt ze.
Achterhaald beeld
"Hij schaamt zich niet echt, want hij ziet er niets ergs in om het op tv te vermelden en er grappen over te maken", zegt Römkens. "Er wordt ook over gepraat alsof het iets is dat we allemaal doen. Maar wie zijn die 'allemaal'? Dat zijn mannen. Hier wordt een seksueel perspectief gegeven dat alleen van mannen is, en dan ook nog maar een deel van hen: veel mannen denken bepaald niet zo. Wat het voor die vrouw heeft betekend, komt in het gesprek niet aan de orde."
Dat is problematisch, zegt Römkens. "De vrouwen doen er niet toe. Als dit je beeld is van de seksualiteit anno 2022, dan is dat volgens mij behoorlijk achterhaald."
Het laat het seksisme zien dat leeft bij een 'kleine groep mannen zoals Johan Derksen', stelt Römkens. "Het gaat over hen. Niet over de vrouwen."
Zogenaamde schaamte
In die zin veroorzaakte het gesprek in Vandaag Inside schade, zegt Römkens. "Hier wordt een beeld geschetst waarin de vrouw geen aandacht krijgt. Echt nul. In de beeldvorming gaat het over mannen die jeugdzondes begaan. Als Johan Derksen hier vijftig jaar later over wil praten, laat hij dan beginnen met excuses aan te bieden aan de vrouw bij wie hij dit gedaan heeft. En niet beginnen over zogenaamde schaamte om er vervolgens vooral grappen over te maken."
Römkens verwijst ook naar de opvatting aan tafel dat Derksens daad in de jaren 60 en 70 'niet zo erg' zou zijn gevonden. "Ze doen alsof het problematiseren van seksueel geweld een achteruitgang is."
De manier waarop het debat in Vandaag Inside wordt gevoerd, zegt Römkens, kan onder slachtoffers leiden tot herbeleving van traumatische ervaringen. "Als je ziet dat er op zo'n toon over wordt gesproken, is dat ongelooflijk pijnlijk. Dan kunnen alle littekens opengaan, met alle risico's van dien."
Neerbuigend kijken naar vrouwen
Ook vindt ze het opmerkelijk dat Derksen kennelijk 'denkt dat dit kan en mag en dat dit hem niet zal schaden'. Römkens: "De arrogantie die nodig is om dat te kunnen bedenken. Dat er een groep mannen is die denkt dat je over je eigen seksuele prestaties kunt praten zonder dat er consequenties zijn voor jezelf."
Volgens Römkens wordt hierdoor het denken gevoed van 'rechts-conservatieve jonge mannen die ervoor pleiten dat vrouwen hun plek gewezen moet worden, en dan vooral seksueel'. Daar zit een denken achter dat seksistisch is, zegt ze. "Dat is neerbuigend kijken naar vrouwen."
Reactie Mariëtte Hamer
Mariëtte Hamer, regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag, vindt de bekentenis van Johan Derksen dinsdagavond 'ontluisterende televisie'. Hamer vindt het ' denigrerend en kwetsend' voor mensen die ooit te maken hebben gehad met seksueel geweld, laat ze weten aan persbureau ANP. "Ook in de jaren zestig en zeventig was dit gedrag niet normaal", zegt ze.
Dagelijkse update
Wil jij iedere middag een selectie van het belangrijkste nieuws en de opvallendste verhalen in je mail? Meld je dan nu aan voor de dagelijkse update.